Davlat uzb p65

NUTQ MADANIYATI
TIL VA NUTQ
♦ Tilning ijtimoiy-ma’rifiy vazifalari
♦ Tafakkur va til
♦ Til va nutq
♦ O‘zbek tili taraqqiyoti
1- topshiriq. Matnni o‘qing. Tilning ijtimoiy-ma’rifiy vazifalari
ifodalangan gaplarni sharhlang.
Dunyoga kelgan har bir bola haqiqiy inson bo‘lib yetishi-
shi uchun juda ko‘p narsalarni bilishi kerak.
U o‘ziga kerakli bilimni ko‘rib, eshitib va o‘qib o‘rganadi.
Eshitib, o‘qib o‘rganish til vositasida amalga oshadi va uning
imkoniyati cheksizdir. Agar til bo‘lmay, har bir kishining
tirikligi uning o‘z tajribasiga asoslangan bo‘lsa edi, inson shu
kungacha hayvon qanday yashasa, shunday yashagan va bu-
gungi moddiy-ma’naviy taraqqiyotga erishmagan bo‘lardi.
Tilning birligi, ma’rifiy ahamiyati shundan iboratki, til
tufayli jamiyat a’zolarining har birida hosil bo‘lgan bilim om-
malashib, uning ko‘pchilik tomonidan rivojlantirilishiga im-
kon tug‘iladi.
Undan tashqari, til tufayli bilim avloddan avlodga og‘zaki
va yozma tarzda qoldiriladi, natijada yangi avlod o‘tgan av-
lodning ishini yangidan boshlamasdan, uni davom ettiradi.
Til ilm olishda zamon va makon g‘ovini o‘rtadan ko‘taradi.
U tufayli eng qadimgi ma’lumotlarga ega bo‘lamiz va hatto
kelgusiga oid ma’lumotlarni ham olamiz. Til tufayli sezgi
a’zolari bilan bilib bo‘lmaydigan narsalarni ham o‘rganamiz.
Ko‘rinishi, shakli bir narsalarning aksi ongimizga o‘rnashishi
mumkin, lekin shaklsiz narsalarni biz faqat so‘z shaklida
o‘zlashtiramiz. Xuddi shuningdek, mavjudotning ko‘rinmas
ichki jihatlarini ham so‘z shaklida o‘zlashtiramiz va til vositasi
bilan o‘zgalarga tushuntiramiz.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

5
Tilni o‘rganish va o‘rgatishni osonlashtiradigan yana bir
jihati shundaki, u umumlashtirish xususiyatiga ega. So‘z yorda-
mida biz mavjudotni o‘rganib, umumiy tushunchalar hosil
qilamiz va bu tushunchalar mavjudotning umumiy xossala-
rini o‘rganishga, hatto ularning haqiqatini idrok etishga im-
koniyat tug‘diradi.
Alibek Rustamov, «So‘z xususida so‘z» kitobidan.