Davlat va huquq nazariyasi

xalqimizga xizmat qilishi kerak” degan tamoyil ilgari surildi va shu kundan 
boshlab davlat organlariga murojaat qilishda bir qancha еngilliklar yaratildi. Eng 
avvalo, turnaqator navbatlar vujudga kelishi, fuqarolar vaqtini behuda sarflashi oldi 
olindi. 
Bundan tashqari, Prezidentimiz tomonidan hozirgi ochiqlik siyosati, chet el 
investitsiyalar va yangi korxonlarning ortib borayotgani yoshlarimizni zamonaviy 
bilimlar va xorijiy tillarni o‘rganishga, shu bois maktablarga yuqori malakali xorijiy 
o‘qituvchilarni olib kelishga majbur bo‘layotganligi haqida ta’kidlab o‘tgandilar. 
Shuningdek, ommaviy axborot vositalari xodimlari ... jamiyatimizda 
ochiqlik va oshkoralik muhitini mustahkamlash, global axborot makonida milliy 
manfaatlarimizni himoya qilishdek oliyjanob ishlarga bag‘ishlagan jonkuyar va 
zahmatkash insonlarni qadrlashimiz darkor degan so‘zlari
10
ham davlat organlariga 
va ommaviy axborot xodimlariga yanada mas’uliyat yukladi desak mubolag‘a 
bo‘lmaydi. 
Albatta ushbu masala juda muhim, demak, davlat boshqaruv organlarining 
ochiqligi tushunchasiga, bir qator adabiyotlarda quyidagicha tushuntirish berilgan, 
jumladan, davlat boshqaruvi organlarining ochiqligi borasida tadqiqot o‘tkazgan 
9
 
https://president.uz/uz/lists/view/5774
  
10
 
https://president.uz/uz/lists/view/5294
  

---

14 
olim F.Belozor tomonidan davlat hamda jamiyat o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni 
demokratik jihatdan ishtirok etish, shuningdek, davlat siyosati, davlat va munitsipal 
boshqaruv qarorlarini shakllantirishda, ularning bajarilishini nazorat qilishda 
ishtirok etish uchun huquqiy va faktik imkoniyatlarni yaratib berish sharti
11
davlat 
boshqaruvining ochiqligiga deb ta’rif berib o‘tilgan. Bunda biz davlat boshqaruvi 
organlarining ochiqligida fuqaro hamda fuqarolik jamiyati vakillari davlat 
boshqaruvi organlari faoliyati to‘g‘risida maksimal, qonuniy kafolatlangan va 
ishonchli ma’lumotlarga ega bo‘lishlari kerakligini anglab olishimiz mumkin. 
Bundan tashqari, Ochiqlik va oshkoralik demokratiya va bozor iqtisodiyoti 
faoliyati uchun zarur bo‘lgan hisobdorlik va ishonchni shakllantirishning asosiy 
tarkibiy qismidir. Ochiqlik kuchliroq, tozaroq va adolatli dunyo uchun OECD 
qarashlarini boshqaradigan asosiy qadriyatlardan biridir. Shu sababli, OECD 
bugungi kunda Ochiq hukumat hamkorligi boshlanganini va AQShning sobiq 
prezidentlari Obama va Russeff rahbarligidagi hukumat shaffofligini oshirish, 
korrupsiyaga qarshi kurashish, fuqarolarning imkoniyatlarini kengaytirish va 
mas’uliyatni kuchaytirish hamda davlat ishlarida ishtirok etishni rag‘batlantirish 
uchun yangi texnologiyalar salohiyatini maksimal darajada oshirish bo‘yicha sa’y-
harakatlari bilan tarixga kirdi. 
Yuqoridagilarga asoslanib, ushbu tushunchaga quyidagicha ta’rif beramiz, 
ya’ni davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari ochiqligi bu – jismoniy va yuridik 
shaxslarning davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati to‘g‘risidagi 
axborotni olish, izlash, undan foydalanish va ushbu axborotni tarqatishdagi 
huquqining ta’minlanishidir.
Yuqoridagi paragrafda bir-birini to‘ldiruvchi ikki tushuncha “davlat 
boshqaruvi 
organi” 
va 
“davlat 
boshqaruvi 
organlarining 
ochiqligi” 
tushunchalarining mazmuni va mohiyati hamda zaruratini tahlil etdik, xulosa 
sifatida ushbu tushuncha mazmun jihatdan bir birini to‘ldirib, tadqiqotimiz doirasida 
11
Belozor E, Rasshirenie otkrytosti i prozrachnosti gosudarstvennogo upravleniia. R. 2012. B 178-179 

---

15 
zarurdir. Shuningdek, ushbu jarayonda davlat organlari tomonidan aholi va 
tadbirkorlik sub’yektlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, jamoat 
birlashmalari, nodavlat notijorat tashkilotlari, ommaviy axborot vositalari va 
fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini qonuniy huquq va manfaatlarini 
ta’minlash majburiyati borligini ham eslatib o‘tishimiz zarur.