•davr nashriyoti* t o s h k e n t

4 8
A viatsiya
1 920- va 1930-yillardagi ulkan samolyotlar
1920-yillarda Yevropa shaharlari va mamlakatlari oYtasida aviatsiya 
aloqalari yo'lga qo'yildi. Bo'g'ozlar va hattoki uncha katta bo'lmagan 
dengizlar ham samolyotlar uchun to'siq bo'lmay qoldi.O'zining raz- 
vedkachi va bombardimonchi samolyotlari bilan mashhur Fransiya­
ning «Farman» firmasi urushdan so'ng o'sha vaqt uchun ulkan hisob- 
langan «Goliaf» deb nomlangan yo'lovchi biplanini yasadi. Aviatsiyaga 
yangi materiallar - aluminiy va po'lat qo'llanila boshlanishi bilan, shu­
ningdek kuchli yangi motorlar paydo bo'lishi bilan konstruktorlar o'z 
ixtirolarining o'lchamlarini kattalashtirish imkoniga ega bo'la bosh- 
ladilar: axir samolyotning o'lchamlari qanchalik katta bo'lsa, unda 
shuncha ko'p yuk, bomba yoki yo'lovchini olib ketish mumkin bo'ladi. 
Germaniyada 1920-yillarning boshlarida to 'rtta motorga ega va 30 
yo'lovchini ktaradigan G-34 
ulkan monoplan 
qurildi.
Kalinin» K-7 sovet bom bardim onchisi
Bu vaqtda Sovet Ittifoqida butunlay metalldan qilinadigan ko'p motor­
li bombardimonchi samolyotni loyihalashtirish ishlari jadal ketayotgan 
edi. Shak-shubhasiz, atoqli muhandisva aviakonstruktor Andrey Nikola­
yevich Tupolev rahbarligi ostidagi konstruktorlik byurosi bu sohada eng 
ilg'or edi. Uning rahbarligi ostida birinchi besh yilliklar davrida eng dast­
labki 
uzoqqa qatnaydigan ko‘p motorli bombardimonchilaridan
biri, ikki motorli ТБ-1 va to'rt motorli ТБ-3 yaratildi. O'z vaqti uchun juda

---

Uzoq va mashaqqatli y o cl
49
ulkan hisoblangan bu samolyotlar 
yuk ko'tarish qobiliyati kattaligi va 
uzoqqa ucha olishi bilan ajralib tu ­
rardi. 7Б-1 da bir necha joyda oraliq 
qo'nishlar orqali Sovet Ittifoqidan 
AQShga uchib borish amalga oshi­
rildi. Keyinchalik, bom bardim on­
chilar yasash tajribasini hisobga 
olib, Tupolev