Дефектология факультети бакалавр даражасини олиш учун

3.2. Maktabning ota-onalar bilan hamkorligining mazmuni
Pedagoglar va ota-onalarning о‗zaro hamkorligi bosqichma-bosqich amalga 
oshirilishi va uning vazifasiga ota-onalarning faol pedagogik pozitsiyasini 
shakllantirish kirishi lozim. Tо‗g‗ri tashkil etilgan ish ta‘limiy xarakterga ega 
bо‗ladi. Pedagog oilada tarbiyaning ijobiy tajribalariga tayanishi, uni yoyishi 
kerak. Hamkorlikning eng birinchi va hal qiluvchi sharti pedagog va ota-onalar 
о‗rtasidagi ishonchli munosabatlardir. Aloqa shunday bо‗lishi kerakki, ota-
onalarda tarbiyaviy va taxlimiy jarayonga nisbatan qiziqish uyg‗onsin. 
Ikkinchi, yanada ahamiyatli bо‗lgan vazifa – oilani pedagogik kо‗nikma va 
bilimlar bilan qurollantirishdir. Pedagogik hamkorlik jarayonini bunday tarzda 
tashkil etish natijasida ota-onalarning faqatgana о‗zining farzandini 
tarbiyalashdagina 
ema, 
balki 
butun 
sinning 
tarbiyaviy 
ishlarida 
faol 
ishtirochkchiga aylanishini kо‗rish mumkin. Pedagoglar va ota-onalar sherik 
sifatida bir-birlarini tо‗ldirib boradilar. Sherikchilik munosabatlari ikkala tomnning 
tengligini, о‗zaro iliq munosabat va hurmatni nazarda tutadi.
Oila va maktabning hamkorligida quyidagilar nazarda tutiladi:
- oilani uning bola tarbiyasidagi imkoniyatlarini aniqlash maqsadida 
о‗rganish; 
- oilalarni bola tarbiyasidagi ahloqiy imkoniyatlari bо‗yicha guruxlash;
27
Маленкова, Л.И. Педагоги, родители и дети. // Маленкова Л.И. М.: Просвещение, 1994.- 474с. 

---

31 
- pedagog va ota-onalarning birgalikdagi harakatlari bо‗yicha dastur tuzish;
- tarbiyaviy faoliyatning oraliq va yakuniy natijalarini taxlil qilish;. 
Hozirgi vaqtda barcha mutaxassislar ota-onalarni maktab ishiga jalb 
etishning zarurligini tan oladilar, ammo pedagog va ota-onalarning о‗rtasidagi 
munosabatlarda ma‘lum bir disgarmoniya, muvofiq emaslik ham kuzatiladi. 
Bunday munosabatlarning rivojlanishiga shaxsiy hamda kasbiy omillar tо‗sqinlik 
qilishi mumkin: vaqtning yetishmasligi, о‗ziga ishonmaslik, etnik stereotiplar, 
alam qilish hislari- bularning barchasi, shaxsiy va kasbiy qarashlar oilalarga 
bolalarining tarbiyasida faol ishtirokchi bо‗lishiga tо‗sqinlik qiladi. Shuning 
uchun pedagoglarning о‗zlari tashabbus kо‗rsatib har bir alohida oila bilan qanday 
hamkorlik qilishni tushunishlari kerak. Ota-onalarning ishtirokida individual 
yondoshish tamoyilidan foydalanib kо‗pchilik oilalarni ishga jalb etishning turli-
tuman usullarini ishlab chiqish mumkin. 
Ota-onalarning ishtirokini 5 darajasi ajratiladi 
1) bir martalik yordam kо‗rsatish;
2) 
ota-onalarning 
qobiliyatlaridan 
ba‘zan mashg‗ulotdar о‗tishda 
foydalaniladi;
3) 
ota-onalar 
doimiy 
ravishda 
yordam 
kо‗rsatadigan kо‗ngilli 
yordamchilarga aylanadilar;
4) ota-onalar sinfda ishning asosiy yо‗nalishlarini aniqlashga yordam 
beradilar;
5) ota-onalar maktabning ishida yordam beradigan kо‗p masalalarni 
muhokama qilishda ishtirok etadilar;. 
Har bir variantda ota-onalarda tajriba almashishb, bir-biridan ma‘ulm bir 
malakalarni о‗rganish imkoniyati mavjud. Shuning uchun ish davom etgan sari 
ota-onalar ishtirokining imkoniyatlari kо‗payib boradi. Pedagog oila a‘zolarining 
qaysi biri sinfning ishida ishtirok etishidan fqat‘iy nazarmota-onalarga yordam 
berishga doimo tayyor bо‗lishi kerak. Asta-sekinlik bilan berilgan yordam va 

---

32 
qо‗llab-quvvatlash ota-onalarga о‗zarini ancha dadil tutishga, mustaqil ishlashga 
imkon yaratadi. 
Ota-onalarning kuchli tomonlari va ijobiy sifatlari e‘tiborga olish ishning 
muvaffaqiyatli bо‗lishini ta‘minlaydi. О‗zaro munosabatlarning rivojlanib borishi 
bilan ishonch mustahkamlanadi, ota-onalar rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolani 
tarbiyalashda ma‘lum bir ma‘suliyatga ega bо‗ladilar.
Bolani har tomonlama rivojlantirishda maktab va oila hamkorligining 
mazmuni, shakl va metodlarini takomillashtirish juda muhim. Maxsus muassasa 
pedagogi bu vaziyatda bolalarning tarbiyachisi va ota-onalarning sherigi sifatida 
ish kо‗radi. Pedagoglar va oila a‘zolari о‗rtasidagi aloqaning xarakteri va 
samaraliligi maktabning oila bilan hamkorligidagi ishning metodlarini tо‗g‗ri 
tanlashiga ham bog‗liq bо‗ladi.
Shunday qilib rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolani shakllanishida maktab 
va oilaning о‗zaro hamkorligi muhim va ahamiyatlidir.

---

33