Delphi tilida

1-misol. Institut talabalarini hisobga olish uchun MBni ishlab
chiqish taklif qilinyapti. 
Predmet sohasini tahlil qilish: 
1 .Tnst.itut.da qancha talaba ta’lim oladi? 
2.1nstitutda qancha fakultet va kafedralar bor? 
3.Fakultet bo‘limlari va kurslari bo‘yicha talabalar qanday 
taqsimlangan? 
4.Har bir kursda har bir mutaxassislik bo‘yicha qancha fanlar 
o‘qitiladi? 
5.1nstitutda qancha o‘qituvchi bor? 
6.Boshqa shahardan kelgan qancha talaba yotoqxonada, xususiy 
xonadonlarda (ijarachi sifatida) yashaydi? 
8.Ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlar o‘tkazish uchun qancha 
auditoriyalar hamda qancha laboratoriyalar bor? 
9.Va boshqalar. 
Predmet sohasini tahlil qilishning ikkinchi pog‘onasi axborot 
obyektlarini tanlash, har bir obyekt uchun zamr xossalarini berish, 
obyektlar orasidagi aloqalarni aniqlash, axborot obyektlariga 
qo‘yiladigan cheklashlarni aniqlash, axborot obyektlari orasidagi 
aloqalaming turlarini va axborot obyektlarining tavsifnomalarini 
aniqlashdan iborat. 
Masalan, axborot obyektlarini tanlayotganda quyidagi savollarga
javob berish kerak bo‘ladi: 
l.MBda saqlanishi lozim bo‘lgan ma’lumotlami qanday sinflarga 
ajratish mumkin? 

231 

2.Har bir ma’lumotlar sinfiga qanday nom berish mumkin? 
3.Har bir ma’lumotlar sinfi uchun qanday eng muhim 
tavsifnomalarni (foydalanuvchining nuqtai nazaridan) ajratish 
mumkiri? 
4.Tanlangan tavsifnomalar to‘plamlariga qanday nomlami berish 
mumkiri? 
Axborot obyektlarini aniqlash itaratsion jarayon. U axborotlar 
oqimining tahlili va iste’molchilar bilan suhbat o‘tkazish asosida 
amalga oshiriladi. Axborot obyektlarining tavsifnomalari ham xuddi 
shu usullar bilan aniqlanadi. 
Predmet sohasining axborot ehtiyojini va tizimdan foydala- 
nuvchilarning axborot bilan ishlashdagi manfaatini hisobga olgan 
holda predmet sohasini tuzilmalashtirish uchun konseptual model 
qollaniladi. 
Har bir MB miqyosida konseptual talablar konseptual model-da 
umumlashtiriladi. Konseptual model abstrak vositalar yordamida 
quriladi va predmet sohasidagi hamma axborot obyektlarini qurish 
imkoniyatini beradi. Bunda predmet sohasini qanchalik keng, aniq 
va chuqurroq qurishimiz biz tanlagan modelga bog‘liq bo‘ladi.
Minimal imkoniyatlarga ega bolgan model ma’lumotlarni va ular 
orasidagi o‘zaro aloqalarni berish imkoniyatini ta’minlashi zarur. 
Konseptual modelning semantik quwati uning yordamida aniqlanishi
mumkin bolgan qo‘shimcha xarakteristikalaming sonini ort i ortishiga mos 
ravishda ortadi. 
Ma’lumki, har bir model ma’lum bir cheklanishlarga ega bo‘lib.
o‘zida faqat ma’lum bir xossalami aks e s ettiradi. Shu sababli konseptual 
loyihalashtirish uchun model tanlashda, real dunyoni o‘zida to‘liq 
aks ettiradigan ideal modelni topishjuda katta muam-mo ekanligini
hisobga olish zarur. Awalambor predmet sohasining xususiyatlari va 
MBga bo‘lgan foydalanuvchining talablari modelni tanlash uchun 
asos boladi. Boshqa muhim talab sifatida konseptual modelning 
MBBTga bogliq emasligi, chunki u konseptual sxema qurilgandan 
so‘ngtanlanishi kerak. Predmet sohasini tahlil qilishda qollaniladigan 
model xilma-xil bolishi mumkin.