Delphi tilida

IY.DELPHI VIZUAL DASTURLASH MUHITIDA 
KOMPONENTALAR BILAN ISHLASH 
TEXNOLOGIYALARI 
4.1.Label, Edit, Memo matn komponentlari 
va Button tugmachasi 

Label belgisi. Belgi tushuntirishlar, nomlar, mavzular va boshqa 
har xil turdagi matnli ma’lumotlami ekranga joylashtirish uchun 
ishlatiladi. Belgi uchun Caption asosiy xossalardan biri bo‘lib. unda 
ekranga chiqariladigan matn joylashadi. 
Matnni ekranga joylash uchun Delphining Standart palitrasidan 
(uskunalar panelidan) «A» piktogrammasi belgilanib forma ustiga 
kelinadi va sichqoncha tugmachasini bosgan holda matnga 
joylashtirilishi lozim bolgan joy ajratiladi. Natijada Labell matn 
maydoni hosil qilinadi va Captionxossasiga kirilib kerakli matn teriladi. 
Matnga ishlov berish uchun (masalan, kattalashtirish yoki 
kichiklashtirish; kursiv yoki qalin qilish va boshqa) ya’ni unga 
o‘zgartirish kiritish uchun kerakli xossa tanlanib ular o‘zgartiriladi. 
Masalan, kiritilgan matnni kattalashtirish yoki kichiklashtirish uchun 
oldin matn maydoni ajratilib, keyin Font xossasiga kiriladi va muloqot 
darchasidan shrift, uning olchami va rangi tanlanib Ok tugmasi 
bosiladi. 

73 

Label komponentasi nafaqat ma’lumotlami ekranga joylash-tirish 
uchun xizmat qiladi, balki dastur natijalarini chiqarishda ham ishlatish 
mumkin. Buning uchun dasturda Label5. caption: =' Dastur natijasi'; 
buyrug‘iberilishi kerak. Misol: Label5.caption:='yechim='+s; buyerda 
s:String o‘zgaruvchisi. 
Edit kiritish qatori. Edit kiritish qatori matnni bir qatordan kiritish 
va uni tahrirlash uchun ishlatiladi. 
Matn kiritish qatorini ekranga joylash uchun Delphining Standart 
palitrasi (uskunalar paneli) dan «ab» piktogrammasi belgilanib forma 
ustiga kelinadiva sichqoncha tugmachasinibosgan holda matn kiritilishi 
lozim bolgan joy ajratiladi. Natijada Editl matn kiritish maydoni 
hosil qilinadi. Matnni kiritish dasturi ishchi holatiga o‘tilganda bajariladi. 
Matn qatoriga kiritilgan ma’lumot faqat matn, ya’ni String (qator) 
bo‘lib hisoblanadi. Edit kiritish qatoriga kiritilgan ma’lu-motni 
dasturda o‘qib va uni raqamga o‘tkazish uchun ko‘p hollarda Val
funksiyasidan foydalaniladi. Bu funksiya Turbo Pascalda quyidagicha 
yoziladi. Val(Editl.Text,a,cod) —bu yerda a: Real; —o‘zgaruvchisi
bo‘lib. Editl.Text maydonidagi ma’lumotni raqam qilib o‘zlashtiradi.