Delphi tilida

cod: Integer; deb e’lon qilinadi. 
Memo matn chiqarish qatori. Memo matnlami bir necha qator 
qilib chiqarish uchun ishlatiladi. 
Memo matn chiqarish qatorini ekranga joylash uchun Delphi- 
ning Standart palitrasi (uskunalar paneli) dan «ab» piktogrammasi 
yonidagi Memo tugmasi belgilanib forma ustiga kelinadi va sichqoncha 
tugmachasini bosgan holda matn chiqarilishi lozim bo‘lgan joy 
ajratiladi. Natijada Memol matn chiqarish maydoni hosil qilinadi. 
Bu matn chiqarish maydoni dasturda natijalami chiqarishda qo‘l 
keladi. Natijani chiqarishda u dastur ichida quyidagicha ishlatiladi. 
Memol.Lines.add('Yechim='+S); 
Memo maydonini tozalash esa natijani chiqarishdan oldin modulda 
Memol.Clear; buyrug‘ini berish bilan amalga oshiriladi. 
Button tugmachasi. Button tugmachasi bosilishi natijasida kutilishi 
lozim bo‘lganjarayonlar (masalan, hisoblashlar yoki bajarilishi lozim 
bolgan operatsiyalar) bajarilishga tushiriladi. 
Button tugmachasini ekranga joylash uchun Delphining Standart 
palitrasi (uskunalar paneli) dan «Ok» piktogrammasi belgilanib forma 
ustiga kelinadi va sichqoncha tugmachasini bosgan holda tugmacha 
qo‘yilishi lozim bolgan joy ajratiladi. Natijada Bottoml tugmachasi 
hosil qilinadi. Tugmacha nomini o‘zgartirish Caption xossasiga kirilib 
o‘zgartiriladi. 

74 

D asturdagi hisoblash jarayonlari, kiritish va chiqarish operatsiyalari 
hosil qilingan tugm achani ikki m arta tez-tez bosish bilan «co6HTHani 
qayta ishlash» darchasiga o ‘tilib, u yerdan m odul ichiga kerakli 
operatorlarni yozish bilan am alga oshiriladi. 

4.2.Boshlang‘ich forma ilovasini yaratish 

Delphida boshlang‘ich formani tuzishda forma Forml xossalaririi 
o‘zgartirish bilan boshlanadi. Forma xossalarini, uning tashqi 
ko‘rinishini. ya’ni uning olchami. ekranda joylashishi, oynaning 
ko‘rinishi va sarlavha matnini aniqlab beradi. Uning xossalari Object 
Inspector oynasida keltirilgan bo‘lib. oynaning chap ustunida xossa 
nomlari va o‘ng ustunida uning qiymatlari berilgan. 
Formaga yangi komponentalamijoylashtirish uncha katta qiyinchilik 
tug‘dirmaydi. Biror-bir komponentani joylashtirish uchun uni 
komponentalar politrasidan belgilab olib, keyin unibir marta chiqillatish 
kerakva keyin xossalaririi o‘zgartirish u h uchun uning formadagi ko‘rinishini
sichqonchada yana bir marta chiqillatish zarur. 
Masalan, Label (metka) komponentasini formaga joylashtirish uchun 
uni Standart komponentalar politrasidan topib u sichqonchada bir marta 
chiqillatiladi, natijada formada u Labell nom bilan joylashadi. Bu 
komponenta formaga har xil matnlami joylashtirish uchun xizmat qiladi. 
Uning boshlang‘ich holatini vaxossalarini o‘zgartirishuchun uni formadan 
belgilaymiz. Uning Labell standart nomini o‘zgartirish uchun obyekt
inspektori oynasidan Caption xossasiga kiramiz va Labell nomini o‘chirib
o‘rniga. masalan, «Meningbirinchi dasturim» deganso‘zniyozamiz. Yozilgan 
matn rangi va olchamini o‘zgartirish esa Font xossasiga kirilib Size va
Color parametrlarini o‘zgartirish bilan amalga oshiriladi. 
Yana bir komponentani — Botton (tugmacha) komponentasini 
formagajoylashtiraylik. Bu komponenta dasturchi tomonidan berilgan 
(kiritilgan) dastur kodlarini ishga tushirish uchun moljallangan. Unga 
hodisalami qayta ishlovchi (On Click)(o6pa6omHK co6bith5i) deyiladi.