Dərs vəSAİTİ Az ərbaycan Turizm və Menecment Universitetinin t ədris-Metodik Şurasının

Cənnətxan Eyvazov 

 

11.3. Zəif dövlətlər və regional münasibətlərdə 

gərginlik 

 

C

ədvəl 5-də göründüyü kimi, PTM əsasən ciddi milli təh-

lük

əsizlik çağırışları və müvafiq həssaslıq məqamlarına malik 

dövl

ətlərdən təşkil  olunmuşdur.  Burada  bütün  iştirakçı  döv-

l

ətlər, Rusiya daxil olmaqla, öz kəskin daxili problemləri, ha-

bel

ə  açıq  və  gizli  münqişəliliklə  fərqlənirlər. Bununla belə, 

c

ədvəl 4-dən göründüyü kimi, onların arasında gücün/zəifliyin 

h

ərbi və iqtisadi komponentlərində aşkar asimmetriya mövcud-

dur.  

Rusiya PTM-nin regional siyasi strukturunda yegan

ə bö-

yük dövl

ətdir. Müvafiq olaraq, belə struktur özünəməxsusluğu 

birm

ənalı şəkildə onu asimmetrik RTS kimi qəbul etməyə im-

kan verir. Bundan 

əlavə, burada söhbət köklü güc asimmetri-

yasından gedir. Belə  ki, Rusiya ilə  PTM-nin digər dövlətləri 

ara

sında milli gücün əsas parametrləri üzrə çox böyük fərqlər 

mövcuddur. 4-cü c

ədvəldə gətirilən rəqəmlər, hərçənd nisbətən 

d

ə olsa, bunun əyani subutudur.  

Postsovet tranzitinin mür

əkkəblikləri  Rusiyanı  böyük 

dövl

ət statusundan məhrum etməmişdir.  Bununla  belə, daxili 

h

əssaslıq  məqamlarının  bu  dövrdə  kəskinləşməsi onu dövlət 

parametrl

ərində  güclü kimi səciyyələndirməyə  imkan vermir. 

H

əm də  qeyd etmək  lazımdır  ki,  Rusiya  PTM-nin digər döv-

l

ətlərinə nisbətən daha az həssaslıq məqamlarına malikdir. De-

m

əli, güc asimmetriyası burada həssaslıq asimmetriyası ilə ta-

ma

mlanır.  Bu da, müvafiq olaraq, bütün regional sistemdəki 

qar

şılıqlı münasibətlərdə öz əksini tapır.  

C

ədvəl 4-də  gətirilən rəqəmlər, PTM-nin siyasi struktu-

runun cari xüsusiyy

ətləri haqqında danışmağa imkan verir. La-

kin onun strukturunun inkişaf prosesini tam başa düşmək üçün, 

biz onun başlanğıc dövründəki, yəni 1990-cı illərin əvvəlindəki 

v

əziyyətini dəyərləndirməliyik.  

 

160 

---