Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

Birincisi, inteqrasiya sahəsindəki 
əməkdaşlıq 
iqtisadiyyatla (təsərrüfatla) məşğul olan subyektlərə 
(şirkətlərə) region səviyyəsində müxtəlif cür resurslara 
(maliyyə, material, əmək), yeni texnologiyalara çıxışı təmin 
edir, həmçinin bütün inteqrasiya qrupunun tutumlu bazarı 
üçün məhsul istehsalına geniş imkanlar açır. 
İkincisi, ölkələrin region səviyyəsində iqtisadi 
yaxınlaşması  iştirakçı-ölkələrin  şirkətləri üçün imtiyazlı 
şərait yaradır və onları üçüncü ölkələrin rəqabətindən 
qoruyur. 
Ücüncüsü, qarşılıqlı inteqrasiya təsiri zəif rayonların 
inkişaf səviyyələrinin bərabərləşdirilməsi,  əmək bazarında 
vəziyyətin yumşaldılması, əhalinin aztəminatlı təbəqələrinə 
müəyyən sosial təminatların verilməsi, səhiyyə sisteminin 
inkişaf etdirilməsi,  əməyin mühafizəsi və s. ciddi iqtisadi 
problemləri birgə həll etməyə imkan yaradır.
61
 
Lakin, milli iqtisadiyyatların qarşılıqlı  təsiri ayrı-ayrı 
regionlarda müxtəlifdərəcəli intensivliklə, müxtəlif səviy-
yələrdə inkişaf etdiyinə görə jurnalistlər bu prosesi 
şərtləndirən obyektiv amilləri nəzərdən keçirməlidirlər. KİV 
inteqrasiya prosesini müəyyən edən amillərə də ciddi diqqət 
yetirməlidir, çünki iqtisadi inteqrasiyanın  əsasını bir sıra 
                     
61
  Основы  экономической  теории  и  практика  рыночных  реформ / 
под  ред.  М.М.Зарогулько.  Москва:  Логос, 1997; Шеховцев  А., 
Шестакова М., Громов А. Свободные экономические зоны: мировой 
опыт и перспективы в России// Вопросы экономики. Москва. 2000. - 
№10. 
 
 

---

121 
 
obyektiv amillər (iqtisadi həyatın qloballaşması, beynəlxalq 
əmək bölgüsü, elmi-texniki inqilab, milli iqtisadiyyatların 
şəffaflığının artması) təşkil edir. 
KİV, eyni zamanda ölkənin xarici iqtisadi inteqrasiya 
strategiyasının işlənib hazırlanmasında da yaxından iştirak 
etməli, onu: a) ölkənin ixrac potensialının inkişafına, ixrac 
strukturunun və idxalın təkmilləşdirilməsinə; b) milli məh-
sulların dünya bazarında rəqabətə davamlılığının artırılma-
sına; c) ölkənin ödəmə qabiliyyətinin yüksəldilməsinə; ç) 
beynəlxalq  əmək bölgüsündə ölkənin vəziyyətinin 
yaxşılaşdırılmasına; d) milli məhsulların satış bazarının 
genişləndirilməinə  və e) davamlı iqtisadi inkişafa,  əhalinin 
rifah halının yaxşılaşdırılmasına yönəltməyə xidmət 
etməlidir. 
Son illərdə iqtisadi problemlərə həsr olunmuş tədqiqat 
işlərində və KİV materiallarında yuxarıda haqqında danışdı-
ğımız sinergetika paradiqmasından istifadə hallarının təşviqi 
ilə bağlı çağırışların həcmi xüsusilə artmışdır. Belə nəticəyə 
gəlmək olur ki, həm iqtisadiyyat elmi, həm də jurnalistika 
yeni qnoseoloji yanaşma metodunu reallığa uyğun olaraq 
getdikcə daha sürətlə  mənimsəməyə  cəhdlər göstərir. Bu, 
özünü dünyada baş vermiş axırıncı qlobal iqtisadi və 
maliyyə böhranı zamanı (2008-ci il) daha qabarıq  şəkildə 
büruzə vermişdir. 
Azərbaycanda da iqtisadi problemlərin həlli yollarının 
axtarılması istiqamətində müəyyən addımlar atılır. Bəzi 
siyasətçilər, politoloqlar, iqtisadçılar və jurnalistlər 
Azərbaycanda mexaniki olaraq Argentina, Türkiyə, Çin və 
s. ölkələrin praktikalarının tətbiqinə, bəziləri Beynəlxalq 
Valyuta Fondu, Dünya Bankı və s. iri maliyyə qurumlarının 
tövsiyələrinə  əməl etməyə, başqaları isə ölkədə baş verən 
prosesləri təhlil edərək, problemi iqtisadi şərait və milli 
mentalitetin xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla həll etməyə 
çağırırlar. Göründüyü kimi, bu sahədə müxtəlif istiqamətlər 
122 
 
mövcuddur. Ona görə  də, zənnimizcə, mətbuatın  əsas 
vəzifəsi indiki şəraitdə yerli spesifika və dünya 
tendensiyaları  nəzərə alınmaqla, qarışıq iqtisadiyyatın 
yaradılması  məqsədi ilə Azərbaycan iqtisadiyyatının 
evolyusion modernləşməsini təşviq etməkdən ibarət 
olmalıdır.  
  İstənilən milli iqtisadiyyat geniş təkrar istehsal tələb 
edir. Bu, ilk növbədə ölkə  vətəndaşlarının həyati 
tələblərinin artması ilə izah olunur, çünki həyat səviyyəsinin 
artması sivilizasiyanın vacib atributlarındandir. Deməli, 
milli iqtisadiyyatda geniş  təkrar istehsal sivilizasiyanın 
səviyyəsinin  ən vacib təzahürlərindən biridir. Bu cür