Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

Enerji istehsalının ekoloji nəticələri 
 
Qlobal problemləri öyrənən mərkəzlərin 
tədqiqatlaarına görə, insan fəaliyyəti nəticəsində  əsasən 
bərpaolunmayan resurslar hesabına enerji istehsalının və 
istehlakının artması biosferanı dayanıqlıq vəziyyətindən 
dağılma vəziyyətinə  gətirib çıxarmışdır. Enerji istehsalının 
gələcəkdə hətta iki dəfə də olsa belə artırılması biosfera ilə 
iqlim arasındakı balansın tam pozulmasına və bundan irəli 
gələn katastrofik nəticələrə səbəb olacaqdır.  
Müasir dövrdə enerji istehlakının sürətlə artması 
əsasən iki səbəblə: birinci, Yer kürəsində  əhalinin sürətlə 
artması  və bununla əlaqədar olaraq; ikinci, istehlakın 
ümumi səviyyəsinin yüksəlməsi səbəbindən dünya sənaye 
və kənd təsərrüfatı istehsalının inkişafı ilə izah olunur. 
Hazırda okeanlar və yer səthindəki bitkilər neft, daş 
kömür və  təbii qazın yandırılması zamanı atmosferə atılan 
karbon qazının yalnız 40 %-ni uda bilir, 60 %-i isə 
atmosferdə  yığılıb qalır. Hesablamalar göstərir ki, bu cür 
vəziyyət davam edərsə, dünya enerji sistemi 2050-ci ilədək 
atmosferə 400 Qt karbon qazı atacaq və beləliklə  də onun 
çəkisi 750 Qt-dən 1000 Qt-yə qədər artacaqdır. Həmin vaxt 
atmosferdə CO
2
-nin qatılığı da iki dəfə artıq olacaqdır. 
Əgər, təbiət tərəfindən qarbon qazının udulmasının 
maksimum sürətinin ildə 6-7 Qt-dən çox olmadığını nəzərə 
alsaq, təbii idarəetmə sisteminin vəziyyəti stabilləşdirəcə-
yinə ümid etməyə heç bir əsas qalmır. 
Aydındır ki, bəşəriyyətin enerjiyə olan ehtiyacı 
gələcəkdə heç də azalmayacaq, əksinə artacaqdır. Enerjiyə 
sabaha olan sorğu isə bu gün bəşəriyyətdən öz cavabını 
tələb edir. Enerji ilə bağlı talançılıq və  gələcək qarşısında 
məsuliyyətsizlik vəziyyəti daha da gərginləşdirir. Üç “E”: 
enerji ehtiyatları, “ekonomik” (iqtisadi) göstəricilər və 
ekoloji nəticələr arasındakı amansız müharibənin həlledici 
amilləri kimi çıxış edəcəklər. Bəşəriyyətin sağ qalması üçün 
212 
 
dünya ictimaiyyətinin, beynəlxalq təşkilatların və 
dövlətlərin düzgün seçim etmələri olduqca vacibdir.