Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Elm və

 1. 1991-1995-ci illəri əhatə edən iqtisadi xaos âÿ ya tənəzzül dövrü;  
2. 1996-cı ildən başlayaraq davam edən makroiqtisadi sabitlik âÿ dinamik iqtisadi inkişaf dövrü.  
Birinci dövrdə Azərbaycan Respublikasının qarşılaşdığı misli görünməmiş siyasi (1991-1993-cü illərdə 
siyasi vəziyyətin qeyri-sabitliyi və tez-tez hakimiyyət dəyişiliklərinin baş verməsi), hərbi (Ermənistanın 
Azərbaycana qarşı  hərbi təcavüzü nəticəsində ölkə  ərazisinin 20%-i erməni silahlı qüvvələri tərəfindən işğal 
olunmuş, Ermənistandan âÿ Azərbaycanın işğal olunan ərazilərindən qovulmuş 1 milyondan çox 
azərbaycanlıları qaçqına və köçgün düşmüşdür. Bu qaçqınların âÿ məcburi köçkünlərin  əksəriyyəti  əmək 

---

14 
 
qabiliyyətli olsalar da, faktiki olaraq onların çoxunun daimi iş yerləri yox idi, təsadüfi qazanclar âÿ hökumətin 
verdiyi müavinətlər hesabına yaşamağa məcbur idilər) âÿ iqtisadi (bu dövrdə keçmiş müttəfiq respublikalar 
arasında onilliklər  ərzində formalaşmış qarşılıqlı mübadilə âÿ istehsal-kooperasiya əlaqələrinin birdən-birə 
kəskin  şəkildə pozulması  nəticəsində istehsalın səviyyəsi xeyli aşağı düşdü, müəssisələrin  əksəriyyəti öz 
fəaliyyətlərini ya məhdudlaşdırmaq, ya da dayandırmaq məcburiyyətində qaldılar, işçilərin kütləvi surətdə işdən 
azad edilməsi âÿ əhalinin gəlirlərinin əsas hissəsini təşkil edən əmək haqqının səviyyəsinin real ifadədə aşağı 
düşməsi başlandı, inflyasiya prosesi sürətləndi. O dövrdə sosial gərginliyi azaltmaq üçün ölkə iqtisadiyyatının 
real imkanları  nəzərə alınmadan  əmək haqqının âÿ sosial ödənişlərin yüksəldilməsi cəhdləri âÿ çoxsaylı 
güzəştlərin tətbiqi isə inflyasiya prosesinin daha da sürətlənməsinə âÿ hiperinflyasiyaya çevrilməsinə  səbəb 
oldu) problemlər vəziyyəti ağırlaşdırmışdı.  
1995-ci il noyabrın 12-də müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası  qəbul edildi. Bu hadisə 
Azərbaycan xalqının tarixində yeni mərhələnin - tərəqqi və demokratiya əsrinin başlanması ilə  əlamətdardır. 
Müstəqillik yolu bizim üçün hamar olmamışdır. Ermənistanın Azərbaycana qarşı  hərbi təcavüzü, erməni 
qəsbkarlarının  ərazimizin 20 faizini işğal etməsi bir milyondan çox həmvətənlimizi doğma yurd-yuvalarından 
didərgin salaraq qaçqın və köçkünə çevirmişdir. Müstəqil dövlətçiliyimizə mane olmağa çalışan daxili və xarici 
qüvvələrin təxribatları, keçmiş iqtisadi əlaqələrin pozulması, keçid dövrünün sosial-iqtisadi çətinlikləri və sairə 
problemlər də bizim müstəqillik yolumuzu xeyli çətinləşdirmişdir. Lakin bütün bunlar xalqımızın öz müstəqil 
dövlətçiliyinə inamını, mübarizə  əzmini və  qətiyyətini nəinki sarsıtmamış,  əksinə daha da möhkəmlətmişdir. 
Son illərdə aparılan məqsədyönlü siyasət nəticəsində ölkənin həyatında  əldə edilmiş nailiyyətlər göz 
qabağındadır. Ermənistanla 1988-ci ildən bəri davam edən müharibə dayandırılmış, atəşkəsə nail olunmuşdur. 
Ölkədə siyasi sabitlik əldə olunmuşdur ki, bu da islahatların həyata keçirilməsinə şərait yaratmışdır.  
Azərbaycan Respublikası müstəqil bir ölkə kimi demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət quruculuğu yolu 
ilə gedir. Cəmiyyətimiz dünyada sınaqdan çıxmış və xalqımızın milli xüsusiyyətlərinə uyğun gələn demokratik 
prinsiplər  əsasında formalaşır. Konstitusiya Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyinin, suverenliyinin, ərazi 
bütövlüyünün qorunmasını, vətəndaş  cəmiyyətinin bərqərar edilməsini  əsas qanun şəklində  təsbit etdi. 
Konstitusiyanın müddəaları  əsasında çoxpartiyalı, demokratik seçkilər yolu ilə parlament yaradılmış, siyasi 
plüralizmə nail olmaq, cəmiyyətimizdə demokratik prinsipləri inkişaf etdirmək üçün lazımi qanunlar qəbul 
edilmişdir.  
Ölkədə aparılan islahatlar keyfiyyətcə yeni mərhələyə  qədəm qoymuşdur.  İqtisadiyyatın strukturunda 
köklü dəyişikliklər baş verir, yeni təsərrüfat sisteminin tələblərinə uyğun təsisatlar və iqtisadi münasibətlər 
formalaşır. Kənd təsərrüfatında aparılan radikal islahatlar - ictimai və dövlət mülkiyyətində olan əmlakın 
özəlləşdirilməsi, torpaqların xüsusi mülkiyyətə verilməsi, mülkiyyət formalarının dəyişdirilməsi, kəndlidə 
həqiqi sahibkarlıq hisslərinin yaradılması öz müsbət nəticələrini vermiş  və Azərbaycanda  ərzaq problemi 
nisbətən aradan qaldırılmışdır. Ölkə iqtisadiyyatında həyata keçirilən dəyişikliklər və bunun nəticəsində nail 
olduğumuz inkişaf dövlətə  əhalinin sosial vəziyyətini yaxşılaşdırmaq, elmə, mədəniyyətə, təhsilə daha çox 
vəsait cəlb etmək imkanı yaradır.