Dərs vəsaiti Bakı 2023
Siyirtmə gövdəsinin emalı
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
10.4.
Siyirtmə gövdəsinin emalı Neft sənayesində (mə’dənlərdə, zavodlarda) xam neft, su, qaz, neft məhsulları, gil məhlulu və sairə kəmərlərində siyirtmənin bir çox müxtəlif konstruksiyaları işlənir. Siyirtmələrdən müxtəlif iş (təçyiq və istilik) şəraitində istifadə edildiyindən və siyirtmələr müxtəlif kimyəvi xassəli mayelərlə əlaqədə olduğundan, onların gövdələri müxtəlif materiallardan haçırlanır. Siyirtmənin gövdəsi boç çuqundan və ya xüsusi cins poladdan tökülür, döyülmüş və borudan doğranmış, yaxud ancaq döyülmüş hissələrdən qaynaq edilir. Çuqundan və poladdan tökülən, konstruksiyaları isə eyni olan, siyirtmə gövdələrinin mexaniki emalı prosesləri eyni olur, yaxud bir-birindən az seçilir. Çuqundan tökülmüş flanslı siyirtmə gövdəsinin (şəkil 10.12, a) mexaniki emalı, maşınqayıran zavodlardan birində belə bir plan üzrə gedir: 1) üst flansı yonma; 2) yan flansları yonma; 3) deşmə; 4) sürtmə. Üst flansı yonma əməliyyatı qapaqbağlanan flansın yanını (1 üzünü) yarımtəmiz yonmaqdan ibarətdir. Bu əməliyyat zamanı məmul 10.12-ci, b şəklində göstərildiyi kimi, xüsusi tərtibatın üstündə yerləşdirilərək, yanlardan boltlar vasitəsi ilə bərkidilir. Bu yerləşdirmədə məmul tərtibatın gövdəsinin (borudan haçırlanmış) orta hissəsinə dayanır. Yan flansların yonma əməliyyatı iki yerləşdirmə ilə əmələ gətirilir. Birincidə, məmulu birbaşa dəzgahın stolunun üzərində yerləşdirərək, 2 üzünü yarımtəmiz yonurlar (şəkil 10.12, v). İkincidə isə məmul, 10.12-ci q şəklində göstərildiyi kimi, xüsusi tərtibatın üçərində yerləşdirilir; 3 üzü yarımtəmiz, 4 və 5 üzləri isə kobud və təmiz yonulur. Hər iki əməliyyat (üst və yan flansların yonulması) karusel dəzgahında aparılır. İkinci əməliyyatı iki əməliyyata (kobud və təmiçz yonmaq) ayıraraq, birincidə 2 və 3 üzlərini yarımtəmiz, 4 və 5 üzlərini isə kobud yonmaq, ikincidə isə 4 və 5 üzlərini təmiz yonmaq daha əlverişli olar. İkinci əməliyyatın kobud və təmiz əməliyyatlara ayrılması dəzgahdan və fəhlə qüvvəsindən səmərəli istifadə olunmasını, 4 və 5 üzlərinin daha dəqiq emal edilməsini təmin edir. Deşmə əməliyyatı radial burğu dəzgahında gedir. Məmul 10.12-ci ğ şəkilndə göstərildiyi kimi, xüsusi tərtibatın (konduktorun) içində yerləşdirilir. Konduktorun tavaşəkilli üst hissəsi, məmulun üzərinə qoyularaq, 9 və 10 söykənəcək hissələri vasitəsi ilə bazalaşdırılır. Sonra tavanı 11 və 12 boltları vasitəsi ilə məmulun üzərinə sıxırlar. Sürtmə əməliyyatı, şaquli burğu dəzgahına oxşar xüsusi tərtibat üzərində gedir. Bu əməliyyat zamanı gövdənin palaşka söykənən üzləri sürtülür. İş prosesində məmul tərpənməz halda bağlanmış olur. 14 sürtücüsü isə 13 yayı vasitəsi ilə məmulun üzünə sıxılmış halda (şaquli ox üzərində yarımdövr qədər) sağa və sola dönür (şəkil 10.12, d). Sürtücü material olaraq, mineral yağla qarışdırılmış bor karbidi işlənir. 4 Və 5 üzlərini sürtmək, siyrtmənin gövdəsi ilə plaşkaların görüşdüyü üzlər arasında yüksək kiplik yaratmaq üçündür. Bu məqsədlə plaşkaların da yan üzləri sürtülür. Maye keçən deşiyinin diametri 50, 75, 100, 150 və 200 mm olan siyirtmələrin çuqun gövdələri bu üsul ilə emal edilir. Siyirtmələrin qaynaqlanmış gövdələri dörd hissədən: dibçək, iki ədəd qısa boru və flansdan ibarət olur (şəkil 10.13, a, b və v). Dibçəyin pəstahı bir başı bağlı boru şəklində ştamplanır (şəkil 10.13, q). Dibçəyin mexaniki sexdə emal edilməsi və siyirtmənin gövdəsi şəklini alması üçün maşınqayırma zavodlarının birində aşağıdakı plan tərtib edilmişdir: 1) dibçəyin başıını yonma; 2) flansı qaynaqlama; 3) flansı təmiz yonma; 4) flansı deşmə; 5) dibçəyi deşmə; 6) içyonuş; 7) yığaraq qaynaqlama; 8) yumşaltma; 9) yanyonuş; 10) sürtmə. Dibçəyin başını yonma əməliyyatı onun lazımi boyunu ( h uzunluğunu) müəyyən edərək başındakı artığını kəsməkdən və sonra flans taxılan hissənin üstünü (2 üzünü) həm də baş üzünü yonmaqdan ibarətdir. Bu əməliyyat torna dəzgahında gedir. Məmul dəzgahın şpindelinə taxılmış xüsusi sağanağın üstünə geydirilir və içəridən tutulur. Sağanağın üstünə taxılmış xüsusi planka (3) onun boyunu müəyyən edir. İş proseində məmulun titrəməməsi üçün, dal aşığa taxılmış fırlanan və başı dairəvi mərkəz (4) onun üçün dayaq vəzifəsini görür. Şək. 10.12. Tökmə siyirtmə gövdəsi və onun emal eskizləri |