Dərs vəsaiti təşkilati davranış kursunun qısa icmalını əhatə
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Modelin xarakteristikası Modellər Avtoritar Qayğı Dəstəkləyici Kollegial Modelin bazisi Hakimiyyət İqtisadi resurslar Rəhbərlik Tərəfdaşlıq Menecmentin istqamətlənməsi Səlahiyyətlər Pullar Dəstək Müştərək iş İşçilərin istiqa- mətlənməsi Tabeçilik Təhlükəsiz-lik və imtiyazlar İş tapşırıqla- rının yerinə yetirilməsi Məsuliyyətli davranış İşçilər üçün psixoloji nəticə Birbaşa müdirdən asılılıq Təşkilatdan asılılıq İdarəetmədə iştirak Mütəşəkkil-lik İşçilərin tələbatının ödənilməsi Mövcudlu- ğunda Təhlükəsiz- liyində Statusunda və tanınmasında Özünü reallaşdırma-da İşçinin əmək prosesində iştirakı Minimal Passiv əməkdaşlıq Oyanmış stimullar Orta səviyyəli həvəslənmə Şəkil 1.2 Koqnitiv yanaşma insan davranışının pozitiv və könüllü as- pektlərini vurğulayaraq, gözləmələr, tələbat və mükafatlandırma kimi anlayışlardan istifadə edir. Koqnitiv yanaşmanın əsas elementi olan idrak (cognition) - müəyyən məlumatın qav- ranması aktıdır. Bu yanaşma çərçivəsində idrak aktları davranışı öncəliyir və insanın təfəkkür tərzi, onun ətraf mühiti qavraması, problemlərin həlli və informasiyanın dərk edilməsi prosesinə bir töhfə funksiyasını yerinə yetirir. 9 Nəzəri koqnitiv yanaşmanı nümayiş etdirmək üçün Eduard Tolmenin klassik əsərindən istifadə etmək olar. Tolmen deyirdi ki, davranış təhlilin bir elementi ola bilər, lakin o başa düşürdü ki, davranış məqsədə doğru istiqamətlənib, yəni hər hansı bir məqsədə nail olmağa yönəldilib. Laboratoriya şəraitində təcrübələr aparan Tolmen belə bir nəticəyə gəlmişdir ki, hey- vanlar hadisələri müəyyən ardıcıllıqda gözləməyə vərdiş edirlər. Məsələn, müəyyən siqnala cavab olaraq, heyvanlar özlərini elə aparırlar ki, sanki onlar yemək gözləyirlər. Tolmen bunun nəticəsi olaraq ehtimal etmişdir ki, öyrədil- mə prosesi elə bir gözləmədir (expectancy) ki, onun sonunda müvafiq hadisə baş verir. Belə koqnitiv gözləmə konsepsiyasına əsasən, heyvan məqsəd haqqında düşünür, onu tanıyır, bilir və dərk edir. Beləliklə, Tolmen və koqnitiv yanaşma tərəfdarı olan digər alimlər hesab edirlər ki, davranış belə idrak aktları ilə daha yaxşı izah edilir. Müasir psixoloqlar xüsusi olaraq qeyd edirlər ki, koqnitiv konsepsiyalar beyində baş verənlər haqqında açıqlamalardan iba- rət deyil; onlar yalnız davranışı təsvir etmək üçün istifadə edilən terminlərdir. Başqa sözlə desək, koqnitiv və bixeviorist nəzə- riyyələr, ilk baxışdan göründüyü və bəzən təqdim olunduğu kimi, bir-biri ilə bir o qədər də ziddiyyət təşkil etmirlər. Həm nəzəri inkişafda, həm də eksperimental tədqiqatlardakı uğurlar nəticəsində psixologiyada, bəzilərinin «koqnitiv part- layış» adlandırdıqları bir hadisə baş vermişdir. Təşkilati dav- ranışa tətbiq edildikdə, koqnitiv yanaşma, ənənəvi olaraq, təhlilin qavrama, şəxsiyyət və münasibətlər, motivasiya və məq- sədyönlülük kimi sahələrində üstünlük təşkil edir. Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|