Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin



Yüklə 2,04 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə33/160
tarix24.10.2023
ölçüsü2,04 Mb.
#161238
növüDərs
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   160
Mikroiqtisadiyyat (1)

tələb və təklif qanununu
əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi qanununu, son 


64 
faydalılığın azalması qanununu, yığım qanununu, pul 
tədavülü qanununu, dəyər qanununu, rəqabət qanunu-
nu, tələbatın artması qanununu, torpağın münbitliyi-
nin azalması qanununu 
göstərmək olar. Bu qanunlar 
iqtisadiyyatın və bütövlükdə təsərrüfat həyatının obyektiv 
inkişaf meyllərini əks etdirərək, uzun müddətli dövr ərzin-
də məntiqi ardıcıllıqla, habelə qarşılıqlı əlaqədə fəaliyyət 
göstərirlər. 
Eyni zamanda müxtəlif tədqiqatçıların adları ilə bağ-
lı olub, iqtisadi proseslərin mahiyyət əlaqələrini aydınlaş-
dırmağa çalışan 
Sey qanununu, Qossen qanununu, En-
gel qanununu, Oyken qanununu
qeyd etmək lazımdır. 
Təbiətdə olduğu kimi cəmiyyət həyatının da obyek-
tiv qanunları vardır. Lakin təbiətin mütləq mənada insan 
şüurundan və iradəsindən asılı olmayan qanunlarından 
(planetlərin hərəkəti, okeanların qabarıb-çəkilməsi, cazibə 
qüvvəsi) fərqli fəaliyyət göstərən iqtisadi qanunları tən-
zimləmək mümkündür. Bu tənzimləmə prosesi insanların 
şüurlu və məqsədyönlü fəaliyyəti, habelə dövlətin düşü-
nülmüş iqtisadi siyasəti ilə həyata keçirilə bilər. 
İqtisadi qanunlar cəmiyyət həyatında bir-biri ilə qar-
şılıqlı əlaqə və təsir şəraitində sistem kimi fəaliyyət gös-
tərirlər. Bu qanunları dərk etməyin başlıca şərti, onların 
fəaliyyət göstərdiyi konkret şəraiti, mühiti, ölkəni nəzərə 
almaqdır. İqtisadi qanunların normal fəaliyyət göstərməsi 
üçün müəyyən ilkin zəruri şərtlər olmalıdır. Məsələn, hər 
hansı bir ölkədə, yaxud istehsal sahəsində rəqabət 
qanunu-
nun normal 
fəaliyyət göstərməsi üçün sərbəst sahibkar-
lığın, mülkiyyət və investisiya hüququnun, sərbəst bazar 
qiymətlərinin mövcudluğu tələb olunur. 
Dövlət ölkənin təsərrüfat həyatını özünün sərt və 


65 
ciddi nəzarəti altında saxlaması, şübhəsiz iqtisadi qanun-
ların fəaliyyət, habelə təsir dairəsini məhdudlaşdırır. 
Müasir mərhələdə ölkənin təsərrüfat həyatını uğurla 
və səmərəli idarə etmək üçün dövlət tərəfindən tənzim-
ləyici hüquqi qanunlar qəbul edilməsinə ehtiyac vardır. Bu 
qanunlar isə yalnız o zaman «işləyə» bilər ki, onların 
fəaliyyəti üçün əlverişli şərait yaradılsın. Aydındır ki, hü-
quqi qanunlarla iqtisadi qanunları eyniləşdirmək olmaz. 
Zaman keçdikcə və zərurət yarandıqca, hüquqi qanunları 
təkmilləşdirmək, yeniləşdirmək, hətta ləğv etmək müm-
kündür. Lakin tələb və təklif, rəqabət, qiymət kimi qanun-
ları ləğv etmək olmaz. Ona görə də hüquqi qanunlar, nor-
mativ aktlarla obyektiv iqtisadi qanunlar arasında hökmən 
müəyyən bir uyarlıq, tarazlıq və ahəngdarlıq olmalıdır. 


66 

Yüklə 2,04 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   160




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin