Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmişdir


məcazlar  da əhəmiyyətli rol oynayır. Məcazlar sistemi



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə106/178
tarix14.12.2023
ölçüsü5,01 Kb.
#179488
növüDərs
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   178
I CİLD (2)

məcazlar 
da əhəmiyyətli rol oynayır.
Məcazlar sistemi
. Söz insanı əhatə edən bütün predmet, hadisə və hərəkətləri 
adlandırmaq üçün xidmət edir. Lakin söz həm də estetik funksiyaya malikdir, yəni o əşyanı, 
hərəkəti və keyfiyyəti adlandırmaqla yanaşı, onun haqqında da obrazlı təsəvvür yaratmaq 
imkanına malikdir. Sözün obrazlı ifadə olunması onun məcazi mənası ilə bağlıdır. Sözün 
məcazi mənada işlənməsində istifadə olunan metafora, metonimiya, sinekdoxa şifahi nitqdə, 
natiqlik sənətində geniş istifadə olunur. 
Məişətdə biz öz nitqimizdə saat dayanıb, isti münasibət, iti baxış, dəmir iradə kimi 
metaforalardan geniş istifadə edirik. Lakin bu metaforalar öz obrazlılığı itirərək məişət 
xarakteri daşıyır. 
Nitqdə, natiqlik sənətində istifadə olunan metaforalar orijinal, qeyri-adi olmalı, 
emosional assosiasiya yaratmalı, baş verən hadisələri dərindən dərk etməyə kömək etməlidir. 
Məsələn, görkəmli fizioloq, akademik A.A. Uxtomski I kurs tələbələri qarşısında çıxış edərək 
görün hansı metaforalardan istifadə edir: Hər il universitetə çox müxtəlif yerlərdən öz 
sələflərini əvəz etmək üçün yeni gənclik dalğaları gəlir. Biz onların bu müqəddəs ocağın 
divarları arasında olmaq üçün necə kədər və məhrumiyyətlər keçərək, maneələri dəf edərək 
gəldiklərini xatırlayarkən başa düşürük ki, hansı qüdrətli küləklər bu dalğaları bura qovur. 
Fənclər instinkt gücü ilə bura can atır. Bu öyrənməyə can atmaq, daha dərindən və çox 
öyrənmək instinktidir. 
Hələ aristotel: “həddindən artıq parlaq kəlmənin xarakter və fikirləri gözə görünməz 
etdiyini” yazırdı. Metafora bolluğu dinləyicini nitqin məzmunundan yayındırır, auditoriyanın 
diqqətini məzmununa yox, ifadənin formasına yönəldir. 
Şeir dilində isə məcazlar əhəmiyyətli rol oynayır. 
Baxıram,baxıram gözlərim doymur. 
Heyrətə salır məni 
Payızın zərgər işi. 
Qızıla bax! Zümrüdə bax! Yaquta bax! 
Sallanıb gilə-gilə
Düzülübdür budaq-budaq (R.Rza).
Məharətli natiqlər,ədiblər fikir və hisslərinə məcaz,müqayisə və sintaktik təkrarlardan 
ustalıqla istifadə etməklə yüksək ifadəlilik verə bilirlər: 
İstərsən,yuxuna gələrəm sənin, 
Gələrəm dəniz kimi. 
Üzünə incilər çilərəm sənin, 
Çilərəm dəniz kimi. 
Yoluna şəfəqlər səpərəm sənin, 
Səpərəm dəniz kimi. 
İstəsən üzündən öpərəm hərdən
Öpərəm dəniz kimi. 
Adını qəlbimin sahillərinə 
Yazaram dəniz kimi. 
"Sevirəm"söyləsən bir axşam mənə
Susaram dəniz kimi,susaram dəniz kimi...
Mətndə ifadəliliyin əks olunmasında 

Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   178




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin