Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmişdir

 
 
 
Dil və nitq. 
Dilçilikdə mahiyyətcə aktual, eyni zamanda çətin və mürəkkəb sahələrdən 
biri “İnsan və dil” problemidir. Bu sahəyə 
“dil və düşüncə”, “dil və nitq”, “dil və üslub”, 
“dil və təfəkkür”, “dil və mədəniyyət
” və s daxildir. Bu sahələrin hər biri ayrıca tədqiqat 
mövzüsudur.
Antuan de- Sent Ekzüperi yazır: “İnsan öz təfəkkürünü daim zənginləşdirməyə, nitqini 
gözəlləşdirməyə çalışır, lakin təfəkkür mədəniyyəti barədə hamı düşünmür. Təfəkkür 
mədəniyəti təfəkkürün müstəqilliyi, yaradıcı olması, özünəməxsusluğu, cəsarətli və dialektik 
olması ilə bağlıdır”. Lakin məsələyə nitq mədəniyyəti prizmasından yanaşıldığına görə biz 
yalnız 
dil 
və
 nitq
anlayışlarının araşdırılmasını zəruri hesab edirik. 
 
 
Dil haqqında anlayış. 
Bəşər mədəniyyətinin tərkib
 
hissəsi kimi dil də tarixən 
yaranmışdır. Elmin, texnikanın, mədəniyyətin elə bir sahəsi yoxdur ki, onun inkişaf amillərini, 
dil qədər dəqiq təyin edə bilsin. Dil ictimai əmək prosesində insanlar arasında ünsiyyət vasitəsi 
kimi yaranmışdır. Dil ünsiyyət vasitələrinin ən başlıcasıdır və insanların bütün fəaliyyət 
dairəsini əhatə edir. O, insanların sosial tələblərini ödəmək, qazanılmış nailiyyətləri 
möhkəmləndirmək və başqalarına çatdırmaq vasitəsidir. Dil hər bir fərdin, ümumilikdə isə 
xalqın mövcüdluğunu şərtləndirir, onu bəşər mədəniyyətinə qovuşdurur. 
 
1.Dil irsi deyil, insanın düşüncəsi üçün zərurət təşkil edir və insan düşüncəsinin praktik 
və maddi cəhətidir. Dil maddidir, çünki səslərlə ifadə olunur. 
2.Dil fikrin formalaşmasında iştirak edir. 
3.Dil insanın fikrini ifadə etməkdə fikir mübadiləsində əsas rol oynayır. 
Dil insanın maddi aləmi dərk etməkdə, qazanılmış bilikləri möhkəmləndirməkdə 
əvəzsiz rol oynayır. Lakin 
şifahi dil
-nitq müəyyən çalışmazlıqlara malikdir, çünki şifahi 
şəkildə ifadə olunanlar yaddaşda əbədi qalmır. Buna görə insanın düşüncəsinin yüksək inkişafı 
olan