Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmişdir
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Çıxışa hazırlıq.
|
Təşkil olunmuş nitq.
Monoloji nitq bir şəxsin fərdi danışığıdır və subyektiv xarakter daşıyır. Ona görə monoloji nitqdə əks olunan fikirlər, məsələlər, ideyalar bəzən obyektiv, bəzən də qeyri-obyektiv şəkildə qarşılanır. Monoloji nitqdə fasilə, sürət, ahəng, ton xüsusi rol oynayır. Bunlar dinləyicinin fikrinin yayınmaması, nitqin yorucu, monoton olmaması üçündür. Monoloqun inandırıcı, olması üçün natiq dinləyicilərinin gözünün içinə baxmağa çalışır, auditoriyanı nəzarətdə saxlayır, fikirlərini təlqin etmək üçün müəyyən jestlərdən istifadə edir. Çıxışa hazırlıq. Təşkil olunmuş nitqə hazırlaşmaq üçün müəyyən vaxt olur. Bu zaman ərzində plan tutmaq, ədəbiyyat oxumaq, mövzunu əhatə etmək, fikrin ardıcıllığı üçün qeyd aparmaq, məzmunu dərk etmək, dinləyicini inandırmaq, fikri ona çatdırmaq üçün münasib sözlər seçmək, cümlələr qurmaq, intonasiyanı müəyyənləşdirmək lazımdır. Auditoriya qarşısında pis vəziyyətdə qalmamaq üçün, xüsusilə təcrübəsiz lektorlar, əvvəlcədən çıxış edəcəkləri mövzuya hazırlaşmalıdırlar. Mövzu ətrafında məlumat səthi, söz ehtiyatı zəif olduqda fikri ifadə etmək üçün cümlələr qurmaqda, tamamlamaqda, zəruri sayılan fikirləri seçməkdə çətinlik çəkdikdə nitqə xüsusi hazırlıq tələb olunur. Çünki bu hazırlıqsız çıxış edən şəxsdə müəyyən gərginlik yaradır. Adətən danışan auditoriya qarşısında pis vəziyyətdə qalmamaq üçün söylənəcək fikri əvvəlcə yazıya köçürür, sonra onu şifahi şəkildə ifadə etməli olur. Təşkil olunmuş nitqdə çıxış adətən müəyyən sistem əsasında qurulur: a)mövzu ilə bağlı faktlar, misallar, nümunələr toplamaq, b)faktları məqamına görə yerləşdirmək, c)nitqin məzmununu yazmaq, ç)nitqi əzbərləyib yaddaşa köçürmək, məşq etmək, d)şərh etmək (monoloqu ifa etmək). Məşhur rus hüquqşünası A.F.Koni yazırdı: “Mən öz nitqini qabaqcadan yazmayan bir adam, köhnə məhkəmə işçisi kimi gənc işçilərə bunları deməyi özümə rəva bilirəm ki, ... nitqləri qabaqcadan yazmayın, buna vaxt sərf etməyin, kabinetlərin sükutu içərisində quraşdırılan, yavaş-yavaş kağız üzərinə həkk olunan həmin sətirlərə bel bağlamayın, materialı diqqətlə öyrənin, onu yadda saxlayın, onun dərinliyinə varın, sonra isə Faustun məsləhətinə əməl edin: “İnamla danış, o zaman sözlər öz-özünə gələcək, dinləyicilərə təsir öz-özünə baş verəcək”. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|