Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001

Bazar münasibətlərinin hökmranlığı şəraitində 
şəxsiyyət çox vaxt onun həyatının mənasını təşkil ədən yüksək 
dəyərləri itirir
. Bu isə yuxarıda qeyd olunan ekzistensial vakuuma gətirib 
çıxara bilir. Buradan aydın olur ki, bazar münasibətləri və onunla əlaqəli 
dəyərlər özü- özlüyündə yüksək mahiyyət kəsb edə bilməz. Bu dəyərlər 
həmişə insanın özünün inkişafı üçün vasitə- dəyər rolunu oynayır. Əlbəttə 
maddi qazanc əldə etmək məqsədi güdən dəyərlər də insan üçün lazımdır. 
Lakin unudulmamalıdır ki, onların arxasında daha vacib, şəxsiyyətin 
mənəvi inkişafı üçün daha zəruri olan dəyərlər vardır. Bu gün onların 
qorunub saxlanılması və inkişaf etdirilməsi həmişəkindən daha çox 
aktualdır. Göstərilən vəzifənin yerinə yetirilməsində fəlsəfə də 
əhəmiyyətli rol oynayır. Müasir dövrün görkəmli mütəfəkkirlərindən olan 
A.Uatxeyd bu münasibətlə yazır ki, fəlsəfənin başlıca funksiyası insanları 
ölümdən xilas etməyə qadir olan dünyagörüşü axtarıb tapmaqdır. 
1
Bax: Фром Е. Адольф Гитлер: клинический случай некрофилии. М., 
1992, с.27. 

---

565 
Unudulmamalıdır ki, insanlar üçün adi heyvani tələbatlar çərçivəsindən 
kənara çıxan dəyərlər çox əzizdir.
1
Yuxarıda deyilənlərdən belə bir nəticəyə gəlmək olar: bazar 
münasibətlərinin yaradılması lazımlı və zəruridir. Lakin dövlət strukturları 
bu prosesin formalaşmasını tənzim etməlidirlər. Əsas məqsəd iqtisadi 
inkişafı sosial və mənəvi təkmilləşməyə doğru yönəltməkdir. Yalnız bu 
əsasda iqtisadi liberalizmin və rəqabətin şəxsiyyətin dəyərlər 
oriyentasiyasında yaratdığı neqativ təsirləri aradan qaldırmaq mümkündür. 
Qeyd olunmalıdır ki, cəmiyyətin müxtəlif sosiomədəni tipləri 
özünəməxsus 
dəyərlərə 
malikdir. 
Onlar 
şəxsiyyətin 
dəyərlər 
oriyentasiyasını və davranışını, habelə onun sosiallaşması üsullarını 
şərtləndirən mühüm amil rolunu oynayırlar. Bu mənada bir- birilə yaxın