Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001

müasir sivilizasiya inkişaf etdikcə onun iqtisadi və 
mənəvi potensialı da artır, qlobal problemlərin həllinə yönələn 
fəaliyyət də güclənir
. Dünyada qərarlaşmış olan indiki vəziyyəti düzgün 
əks etdirən yeni siyasi təfəkkür sivilizasiyanı keyfiyyətcə yeni səviyyəyə 
qaldırmağa yönəlir. Bu təfəkkür öyrədir ki, müasir inkişafın dialektikası 
dünya miqyasında ölkələrin əməkdaşlığı və qarşılıqlı asılılığı meylinin 
artmasında ifadə olunur. Belə şəraitdə ümumbəşəri sərvətlər bu və ya 
digər dövlətlərin və ya siniflərin mənafeyindən yüksəkdə durur. 
Dünya ölkələrinin artmaqda olan birliyi, vəhdəti ölkələr və xalqlar 
arasındakı münasibətlərin ideolojiləşdirilməsinin aradan qaldırılmasını, 
sinfi mənafe ilə müqayisədə ümumbəşəri mənafelərin ön plana 
çəkilməsini zəruri edir. Belə ki, müasir dövrdə ictimai tərəqqinin başlıca 
istiqamətini bu və ya digər sinfin, ictimai qrupun, millətin mənafeyi deyil, 
məhz ümumbəşəri mənafelər təşkil etdiyi getdikcə daha aydın 
görünməkdədir.
Qeyd olunmalıdır ki, 
qlobal problemlər asan həll olunmur. Bu 
yolda obyektiv və subyektiv xarakterli çətinliklər özünü göstərir
. Bi-
rinci qəbildən olan çətinliklər aşağıdakılardır: qlobal problemlər təbiətən 
bütün bəşəriyyətə aiddir, onları həll etmək üçün dünya miqyasında birgə 
fəaliyyət göstərilməsi tələb olunur. Sonra, onların həlli elmi-texniki və 
texnoloji cəhətdən çox mürəkkəbdir. Buna görə də cəmiyyətdə elmi-
texniki inkişafın səviyyəsi, bəzən onları həll etmək üçün kifayət etmir. 
Həm də qlobal problemlər sürətlə çoxalır, özü də bir sıra çətinliklər 
(xüsusən də insan-təbiət münasibətlərinin tənzim edilməsində) yaradır. 
Göstərilən obyektiv çətinliklərlə yanaşı subyektiv xarakterli çətinliklər də 
özünü göstərir. Məsələn, mühüm elmi-texniki və iqtisadi tədbirlər 
hazırlanarkən bəzən onların ətraf mühitə göstərəcəyi mənfi təsirlər 
yetərincə nəzərə alınmır. Bir sıra hallarda tullantılardan istifadə olunması, 
torpağın bərpa olunması, istifadə olunmuş suyun bioloji təmizlənməsi 
məsələlərinə lazımi diqqət yetirilmir. Bu məsələlərdə ətalət, ənənəvi 
stereotiplərdən ləng əl çəkilməsi, şüurun yeniləşməsi prosesinin zəif 
getməsi və sair də özünü göstərir. 
Fəlsəfə qlobal problemlərin ümumi prinsiplərini və onlara 
yanaşmağın konkret üsullarını işləyib hazırlayır. O, sübut edir ki, qlobal 
problemlər bəşəri inkişafın, elmi-texniki və sosial tərəqqinin qanunauyğun 
nəticəsidir. O eyni zamanda göstərir ki, bəşəriyyət bu problemləri həll 
etməyə qadirdir. Bunun üçün onlara yeni şəkildə yanaşmaq, müxtəlif 

---

579 
ölkələrin və xalqların səylərini və fəaliyyətini birləşdirmək, bəşəriyyətin 
ümumi vahid strategiyasını işləyib hazırlamaq tələb olunur. 
Qlobal problemlərin mahiyyət və əhəmiyyətini müəyyən edərkən 
elmi, sosial və humanist səpgilər vəhdətdə götürülməli, onların həllinə 
həm elmi-nəzəri, həm də praktiki siyasi yanaşılmalıdır. Başqa bir tələb 
qlobal problemlərə sistemli, kompleks yanaşılması, onların dialektik 
qarşılıqlı əlaqə və asılılıqda götürülməsidir.
Fəlsəfə gələcəyə elmi və realist yanaşmağın dünyagörüşü və meto-
doloji əsasını təşkil edir. Bu nəzəriyyə gələcəyə optimist nəzərlə baxan 
ideya silahıdır. Fəlsəfənin bu keyfiyyəti insanlara təkcə ruh yuksəkliyi 
gətirməklə məhdudlaşmır, o həm də çətinlik və təhlükə şəraitində düzgün 
istiqamət seçməyə, elmi realist nəticələr çıxarmağa kömək edir. Onları 
aradan qaldırmaq üçün səmərəli yollar və vasitələr axtarıb tapmağa sövq 
edir.