Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001
Yüklə 3,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
qlobal problemlər bir-birilə sıx
qarşılıqlı əlaqə və asılılıqda çıxış edir , onların hər biri qlobal problemlər 577 kompleksinin digər tərəflərinə güclü təsir edir. Bunu başqa qlobal problemlərin nümunəsində də görmək olar. Hazırda insanın fəaliyyəti ekoloji baxımdan xeyli dərəcədə təhlükəli vəziyyət yaradır: atmosferə atılan karbon qazı və digər kimyəvi qazlar və tullantılar çoxalır, nəticədə «turşu yağışları» havanı zəhərləyir, ozon təbəqəsi tükənməyə başlayır. Təkcə hava yox, həm də çaylar və okeanlar çirklənir, bir çox ərazilərdə bitki və heyvan növlərinin nəsli kəsilir. Içməli su ehtiyatları sürətlə azalır. Yer kürəsində 600-700 milyon nəfər adam yaşayan ərazinin səhraya çevrilmək qorxusu durmadan artır. Sivilizasiyalı kapitalist ölkələri ilə keçmiş müstəmləkə zülmündən azad olmuş ölkələrin inkişaf səviyyəsi arasında fərqin dərinləşməsi də hazırda ciddi təhlükə mənbəyidir. BMT-nin məlumatına görə hazırda inkişaf etmiş ölkələrlə inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında milli məhsula görə fərq 12:1 nisbətindədir. Hesablamalar göstərir ki, bu nisbət yaxın illərdə demək olar ki, dəyişilməyəcəkdir. Hazırda dünya üzrə təbii ehtiyatların 60 faizi, kənd təsərrüfatı üzrə yararlı əkin sahəsinin 70 faizi və əmək qabiliyyətli əhalinin 2/3 hissəsi inkişaf etməkdə olan ölkələrin payına düşür. Lakin onların xüsusi çəkisi dünya sənaye məhsulunda cəmi 7 faizi, kənd təsərrüfatı məhsulu üzrə 1/3-ə qədər və milli gəlir üzrə də 1/3-dən azı təşkil edir. Bu ölkələrdə 1815 milyon yoxsul vəziyyətdə, o cümlədən 706 milyon nəfər mütləq mənada dilənçi vəziyyətində yaşayır. Inkişaf etmiş kapitalist ölkələri ilə müstəmləkə ölkələrinin səviyyəsi arasında fərq çoxaldıqca, milyonlarla adamın aclıq, yoxsulluq və xəstəlikdən ölməsi ehtimalı da çoxalır. Qeyd olunan hal bir çox sosial münaqişələr, təhlükəli toqquşmalar, yeni müharibələr törədə bilir. Beləliklə, beynəlxalq münasibətlər sisteminə sarsıdıcı zərbə vurur. Indiki şəraitdə əhali artımı ilə əlaqədar olaraq onun lazımi miqdarda ərzaqla təmin edilməsində çətinliklər qarşıya çıxır. Iş burasındadır ki, iqti- sadi cəhətdən zəif olan ölkələrdə əhali daha da sürətlə artır. Buna görə də dünya əhalisinin çox hissəsi həmin ölkələrin payına düşür. Nəticədə onsuz da ərzaqla təchizatı ağır vəziyyətdə olan bu ölkələrdə çox böyük təhlükə yaranır. Yuxarıda qeyd olunan qlobal problemlər xüsusiyyətlərinə, məzmunu və yaratdığı təhlükəyə görə eyni deyildir. Lakin onların hamısına xas olan ümumi cəhət odur ki, onların vaxtında həll olunması vacibdir. Əks halda bu problemlər nəinki cəmiyyətin inkişafı yolunda cid- di maneəyə çevrilir, hətta sivilizasiyanın varlığını və gələcəyini təhlükə altına alır. Buna görə də təsadüfi deyildir ki, hazırda qlobal problemlərin təhlilinə maraq durmadan artır. Müxtəlif futurologiya nəzəriyyələrin nümayəndələri onlara həsr olunmuş çoxlu əsərlər yazmışlar. Doğrudur 578 onlar çox vaxt bəşəriyyətin qarşısında duran qlobal problemləri həddən artıq şişirdərək pessimist nəticələrə gəlib çıxır, göstərirlər ki, bəşəriyyətin gələcəyini fəlakət gözləyir. Yer kürəsində əhalinin sayı sürətlə artır, təbii sərvətlər, xüsusən də ərzaq ehtiyatları isə tükənmək üzrədir. Lakin nəzərdə tutulmalıdır ki, Yüklə 3,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|