576
aşağıdakı iki yol ilə baş vermişdir. Onlar bir tərəfdən insan və onun şüurlu
fəaliyyətinin inkişafı, insanla təbiət arasındakı münasibətlərin
təkmilləşməsi nəticəsidir. Bu əmək
alətlərinin təkmilləşməsində,
cəmiyyətin maddi mədəniyyəti və istehsalın inkişafında ifadə olunur.
Digər tərəfdən, qlobal problemlərin yaranması, dərinləşməsi, bəşəriyyətin
gələcəyi üçün təhlükəyə çevrilməsi xeyli dərəcədə sosial tərəqqinin
ziddiyyətli təbiəti ilə izah olunur.
Qlobal problemlər öz mənşəyinə və təbiətinə görə ikitərəfli xa-
rakter daşıyır. Onlarda təbii və sosial tərəfi bir-birindən ayırmaq ol-
maz
. Doğrudan da insanla təbiət arasında özünü göstərən qlobal
problemləri yalnız müəyyən sosial münasibətlər şəraitində həll etmək olar.
Digər tərəfdən
müharibə və sülh problemi, yaxud inkişaf etməkdə olan
ölkələrin geriliyi sosial sferada yaranmasına baxmayaraq təbii tərəfə, yə„ni
«insan-təbiət»münasibətlərinə güclü tə„sir göstərir.
Deyilənlərdən aydın olur ki, qlobal problemləri həll etmək üçün iki
qrup ilkin şərtlər yaratmaq tələb olunur. Bunlardan birincisi, elmi-texniki
tərəqqini həyatın irəli sürdüyü məsələlərə cavab verə biləcək səviyyədə
inkişaf etdirmək, ikincisi isə həmin problemləri faktiki surətdə həll etməyə
imkan verən sosial- siyasi şəraitin yaradılmasıdır.
Müasir dövrün bütün qlobal problemləri bir- birilə sıx
vəhdətdə
çıxış edir və qarşılıqlı surətdə biri digərini şərtləndirir.
Qlobal problemlər sistemində nüvə müharibəsi təhlükəsinin
qarşısını almaq, sülhü qorumaq və təmin etmək başlıca yer tutur. Həm də
nəzərdə tutulmalıdır ki, müharibə və sülh məsələsi digər qlobal
problemlərə də öz güclü təsirini göstərir. Birinci növbədə hərbi xərclərin
durmadan artması nəticəsində bəşəriyyətin qarşısında
duran digər vacib
vəzifələrin həllinə yönələn vəsait azalır. Hazırda hərbi xərclər 1900-cu il
ilə müqayisədə 50 dəfə artaraq, ildə bir trilyon dollara gəlib çatmışdır. Indi
bəşəriyyət hər dəqiqə ərzində hərbi məqsədlər üçün 2 milyon dollara qədər
vəsait sərf edir. Məsələ burasındadır ki, sür'ətlə silahlanma getdikcə daha
artıq dərəcədə inkişaf etməkdə olan ölkələri də öz təsir dairəsinə cəlb edir.
Nəticədə həmin ölkələrin zəif inkişaf səviyyəsinin aradan qaldırılması
probleminin həlli daha da çətinləşir. Inkişaf etmiş
kapitalist ölkələrində
sürətlə silahlanmanın artması burada sosial-iqtisadi problemlərin həllinə
ciddi əngəl yaradır. Enerji və xammal problemlərilə bağlı çətinlikləri daha
da artırır. Hərbi xərclərin çoxalması bir tərəfdən enerji və xammalın
artırılmasına sərf olunan vəsaiti azaldır, digər tərəfdən isə enerji və xam-
mal ehtiyatlarının getdikcə daha çox hissəsi hərbi məqsədlər üçün istifadə
olunur.
Deyilənlər sübut edir ki,
Dostları ilə paylaş: