Ibn- Sina (980-1037) olmuşdur . Buxara şəhəri yaxınlığında doğulmuşdur. Türk mənşəlidir.
Ensiklopedik xarakterli bir sıra əsərlər yazmışdır. «Əş- Şəfa», «Nicat»
əsərləri ona böyük şöhrət qazandırmışdır. Ibn- Sina fəlsəfəni iki hissəyə
ayırırdı: 1)
nəzəri hikmət, təbiət fəlsəfəsini və mə‟nəvi (humanitar)
elmləri əhatə edir. 2)
Əməli hikmət , buraya siyasət, iqtisadiyyat və əxlaq
daxildir. O göstərirdi ki, forma materiyadan əvvəl gəlir. Lakin onlar bir-
birinə sıx bağlıdır. Ibn- Sina bütün təbiəti qüvvə və hərəkət baxımından
izah etməyə çalışmışdır. Onun fikrincə cisim özü- özündən nə sükunət, nə
də hərəkət yaratmır. Cismin fəaliyyəti onun daxilindəki qüvvədən əmələ
gəlir. Məhz qüvvə materiyadan ilahi aləmə doğru yüksəlişi tə‟min edir. O
göstərirdi ki,
mürəkkəb cisimlər bərk, yumşaq və qaz halında olur .
Cisimlər parçalanma, sıxılma və genişlənmə yolu ilə dəyişilir. Ibn- Sinaya
görə cisimlər sonsuz olaraq xırda hissələrə bölünə bilir.
O atomizmi qəbul etmirdi. Onun fikrincə bədən öləndə ruh dağılmır, dəyişməz
şəkildə yaşayır. Ruh bədənin ağasıdır, bədən onun əlində bir alətdir.
Filo- sofa görə, varlığın üç pilləsi vardır: 1) mümkün olan varlıq aləmi (maddi aləm) 2) vacib və mümkün varlığın qarışığı (mələklər və səma
aləmi) 3)
öz- özünə zəruri olan ilahi aləm . Onun fikrincə bütün
mövcudatın ilk səbəbi, tək olan Allahdır. Hər bir yaxşı və ya pis iş yalnız
Allahın işidir. O əxlaq məsələlərinə geniş yer verirdi.
Göstərirdi ki, xeyir və şər əməllər də Allahdan irəli gəlir . Allah insanları şərdən qoruyan
əsas qüvvədir. Həyatda şər əməllərdən xilas olub, xeyrə qovuşmaq üçün
ilahi aləmə bağlanmaq lazımdır. Bu, səadət əldə etməyin əsl yoludur.
Onun
