Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1 noyabr 2004-cü IL tarixli 816 saylı əmri ilə təsdiq olunub

MƏHƏMMƏD BƏY ƏLVƏNDİ (1872-1918) 

 

Milli teatrımızın həvəskarlıqdan peşəkarlığa keçid mərhələlərində  dəyərli xidmətləri olan 

səhnə xadimlərindən biri Məhəmməd bəy  Əlvəndidir. "Əlvəndi" onun səhnə  təxəllüsüdür, soyadı 

Məlikovdur. O, 1872-ci ildə Şamaxıda qulluqçu ailəsində doğulub. Ziyalılarla sıx ünsiyyətdə olan 

Məhəmməd bəy Azərbaycan və rus dillərində mükəmməl savad alıb. Mütaliəyə ciddi maraq 

göstərib. 

Gənc yaşlarından Bakıya gələn Məhəmməd bəy  Əlvəndi müxtəlif hüquq işləri idarəsmdə 

çalışıb. Eyni zamanda teatra ciddi rəğbət bəsləyib. Səhnə sənətinin Azərbaycanın rayonlarında geniş 

yayılması üçün Hüseyn Ərəblinski ilə çiyin-çiyinə və ciddi səylə fəaliyyət göstərib. Bakıda mövcud 

olan müxtəlif teatr truppalarının,  əsasən "Nicat" mədəni-maarif cəmiyyəti nəzdindəki teatr 

dəstəsinin tamaşalarında yaddaqalan rollar ifa edib. 

Səhnəyə ilk dəfə 1890-cı ildə  çıxmış  Məhəmməd bəy  Əlvəndi Mirzə  Fətəli Axundzadənin 

"Hacı Qara" komediyasında Heydər bəy və Hacı Qara, Nəcəf bəy Vəzirovun "Hacı  Qəmbər" 

məzhəkəsində  Əşrəf bəy və Rüstəm, Səkinə Axundzadənin "Bəxtsiz bala" təbdilində  Xəlil bəy, 

Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Ağa Məhəmməd şah Qacar" faciəsində Mürtəzaqulu xan və Sadıq 

xan,  İsgəndər bəy Məlikovun "Yaxşılığa yamanlıq" vodevilində Hümbət bəy, Yusif Talıbzadənin 

"Ərmənusə" və "Xalid ibn Valid" pyeslərində Marks və Mixa, Nəriman Nərimanovun "Nadir şah" 

faciəsində Şah Təhmas rollarını oynayıb. 

Aktyor eyni zamanda tərcümə əsərlərindən Jan Batist Molyerin "Zorən təbib" (Təbib İlyas), 

Lanskoyun "Qəzavat" (Qriqoryev), Şəmsəddin Saminin "Dəmirçi Gavə", (Qəhtan), Hüseyn 

Bədrəddin və  Məhəmməd Rüfətin "Əmir  Əbül Üla" (Ərəb), Nikolay Qoqolun "Evlənmə" 

(Podkolosin), Henrix Heynenin "Əl Mənsur" (Həsən), Fridrix Şillerin "Qaçaqlar" (Herman), Mirzə 

Məmməd Axundzadənin iqtibas etdiyi "Səd ibn Vəqqas" ("Səd Vəqqas", "Səd ibn Vəqqas, yaxud 

ərəblərin iranlılarla müharibəsi" kimi də yazılıb) əsərlərinin tamaşalarında müxtəlif səpkili rollarda 

səhnəyə çıxıb. 

1918-ci ildə ermənilərin Bakıda törətdikləri qanlı vəhşiliklərdən möhkəm sarsılıb və səfalət 

içində dünyasını dəyişib. 

Yaradıcılığının başlıca xüsusiyyətləri realist aktyor məktəbinə uyğundur. Səhnə  sərbəstliyi, 

yöndaşlarına diqqətli olnıası ilə seçilib.