Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1 noyabr 2004-cü IL tarixli 816 saylı əmri ilə təsdiq olunub

CƏLİL BAĞDADBƏYOV (1887-21.4.1951) 

 

Qarabağ əsilzadələrindən olan Əmrah bəyin ailəsində dünyaya göz açan Cəlil Bağdadbəyov 

1887-ci idə Şuşada doğulub. Atası Əmrah bəy oğluna Şuşadakı mütərəqqi məktəbdə təhsil verib. O, 

təhsilini Peterburq gimnaziyasında davam etdirib. 1904-cü ildə Bakıya qayıdan Cəlil Bağdadbəyov 

müxtəlif neft mədənlərində  dəftərxana işlərində çalışıb. Peterburqdakı  təhsil illərində  şəhərin 

mədəniyyəti, xüsusən teatr sənəti ilə  dərindən tanış olan gənc Cəlil 1907-ci ildə "Nicat" mədəni-

maarif təşkilatının dram truppasına aktyor götürülüb. O, "Nicat", "Səfa" teatr truppalarında 

Hüseynqulu Sarabskinin təşkil və rəhbərlik etdiyi "Müsəlman opera artistləri" dəstəsində, "Zülfüqar 

bəy və Üzeyir bəy Hacıbəyov qardaşlarının müdiriyyəti"ndə aktyorluq edib. 1920-ci ildə Milli Dram 

Teatrının truppasına götürülüb. Arada Bakı Türk Azad Tənqid və Təbliğ Teatrında da işləyib (1922-

1923). 

Aktyorun müxtəlif teatr truppalarında və Akademik teatrda oynadığı  əsas rollar:  Təbib 

("Zorən təbib",  Jan Batist Molyer), Rza xan ("Nadir şah", Nəriman Nərimanov), Rotsman 

("Qaçaqlar", Fridrix Şiller), Don Dieqo ("Əl Mənsur", Henrix Heyne), Hacı  Qəmbər ("Yağışdan 

çıxdıq, yağmura düşdük", Nəcəf bəy Vəzirov), Rodriqo, Qraf kent ("Otello" və "Kral Lir", Vilyam 

---

Şekspir), İbrahim xan, Nəcəf bəy ("Ağa Məhəmməd şah Qacar" və "Dağılan tifaq", Əbdürrəhim bəy 

Haqverdiyev), Camal bəy ("Keçmişdə qaçaqlar", Nəcəf bəy Vəzirov), Hersoq ("Şahın bərbəri", 

Aleksey Lunaçarski), Şeyx Kəbir ("Şeyx Sənan", Hüseyn Cavid), Rıtsar ("Dəhşətli röya", Herhart 

Hauptman), Kral Lüdovlk ("Nel qülləsinin sirri", Aleksandr Düma), Qraf ("İki yetimə", Adolf 

D'Enneri və Germon). 

Aktyor opera və operetta tamaşalarında da bir sıra yaddaqalan rollar ifa edib. O, müxtəlif 

illərdə Üzeyir bəy Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun" (Leylinin anası), "Əsli və Kərəm" (Əsli və Şeyx 

Nuran), "Şah Abbas və Xurşid banu" (Xurşid banu) operalarının, "Məşədi  İbad" (Sərvər), "Arşın 

mal alan" (Süleyman və  Əsgər) operettalarının tamaşalarında oynayıb. Zülfüqar bəy Hacıbəyovun 

"Aşıq Qərib"ində isə Dərviş və Aşıq Saleh rollarını ifa edib. 

Cəlil Bağdadbəyov Dərbənddə  Nəcəf bəy Vəzirovun "Hacı  Qəmbər" (1908 və 1911), 

Naxçıvanda Nəriman Nərimanovun "Nadir şah" (1911), Vladiqafqazda Mirzə Fətəli Axundzadənin 

"Molla  İbrahimxəlil kimyagər" (1912), Mahaçqalada Vasaq Mədətovun "Tamahkarlıq düşmən 

qazanır" (1912), Bakıda Mirzağa  Əliyevin "Məhkəmələr qapısında tökülən göz yaşları" (1916), 

Hüseynqulu Sarabskinin "Cəhalət" (1917), Mirmahmud Kazımovskinin "Daşım-daşım", 

Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Ac həriflər" məzhəkələrinə  və digər müəlliflərin müxtəlif janrlı 

pyeslərinə  səhnə quruluşu vermişdir. Osmanlı  ədibi Namiq Kamalın "Qara bəla" ("Əkbər  şah 

hindu") dramını azəri türkcənə çevirib. "Hürriyyət günü" adlı  məişət-sosial mövzulu və ictimai 

xarakterli pyesi Azərbaycan həyat tərzinə uyğun təbdil edib. Aktyor və rejissor kimi çıxış edən Cəlil 

Bağdadbəyov dəfələrlə İrəvanda, Tiflisdə, Vladiqafqazda, Mahaçqalada, Hacıtərxanda, İdil (Volqa) 

çayının yaxasında yerləşən türkdilli yaşayış bölgələrində, Məkərədə (Nijni Novqorod), Orenburqda, 

İranın  şəhərlərində uzunmüddətli qastrol səfərlərində olub. Şamaxı, Salyan, Ağdaş, Zaqatala, 

Qaryagin (indiki Füzuli), Şəmkir, Şuşa, Ağdam, Naxçıvan, Ordubad şəhərlərinin dram dərnəklərinə 

və dövlət teatrlarına müntəzəm yaradıcılıq yardımı göstərib. Orada həm aktyor, həm rejissor kimi 

çıxış edib, tamaşalar hazırlayıb, rollar oynayıb. 

Fövqəladə təşkilatçılıq qabiliyyəti olan, rus, ərəb, fransız, fars, özbək, taclk dillərində sərbəst 

danışan Cəlil Bağdadbəyov 1920-ci illərin ikinci yarısında Azərbaycan Xalq komissarları Sovetinin 

qərarı ilə yerlərdə  mədəniyyətin yüksəldilməsi üçün Orta Asiyaya göndərilib. 1941-ci ildə faşist 

Almaniyası SSRİ-yə hücum edəndən bir qədər sonra Cəlil Bağdadbəyov Azərbaycan mədəniyyət 

xadimlərinin tərkibində İrana gedib. O və rejissor Şəmsi Bədəlbəyli Təbrizdə yerli teatr həvəskarları 

ilə tamaşalar hazırlamışlar. İrandan qayıdandan sonra Hüseynqulu Sarabski adına Qaryagin Dövlət 

Dram Teatrında, Üzeyir bəy Hacıbəyov adına  Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrında, Seyid Əzim 

Şirvani adına Şamaxı Dövlət Dram Teatrında, Mirzağa Əliyev adına Şəmkir Dövlət Dram Teatrında 

və digər sənət ocaqlarında rejissorluq etmişdir. 

Bütün ömrünü teatr sənətinin tərəqqismə, xalqın mənəvi-əxlaqi yüksəlişinə, mədəniyyətin 

inkişafına sərf edən, yorulmadan və coşğun fədakarlıqla çalışan Cəlil Bağdadbəyov 17 iyun 1943-cü 

ildə, Şuşa teatrında işləyərkən Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti fəxri adı ilə təltif olunub. 

Omrünün sonlarında mədəni-maarif səhnəsində işləyən Cəlil Bağdadbəyov 21 aprel 1951-ci 

ildə Bakıda vəfat edib.