Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 29. 07. 2013-cü il tarixli 754 nömrəli əmri ilə
Yüklə 64,3 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Öyr Öyr e e ndikl rinizi ndikl rinizi edin edin e e t tbiq t tbiq e e N N e e o oy yr r e e n nd d iin n ii z z 1. Suallara cavab verin: a) Nə üçün qızılağac və fındıq kimi bitkilərin əvvəlcə çiçəkləri, sonra isə yarpaqları əmələ gəlir? b) Niyə gecə çiçək açan bitkilərin çiçək tacı ağ və ya sarı rəngdə olur? c) Nə üçün çiçəkdə nektar damcı şəklində, az miqdarda ayrılır? (quşlar tərəfindən tozlandırılan bəzi tropik bitkilər istisna olmaqla). Çiçəyin əlamətləri 1. Çiçək tacı 2. Erkəkciklərin yerləşməsi 3. Dişiciyin yerləşməsi 4. Tozcuq 5. Çiçəyin ətri 6. Nektar Həşərat vasitəsilə tozlanan bitkilər Külək vasitəsilə tozlanan bitkilər 2. Bitkilərdə tozlanma üsullarını müqayisə edin. O Oy yr r e e n n d d ii k k ll e e r rii n n iiz zi i y yo ox xll a ay y n n Öz-özünə tozlanma Çarpaz tozlanma Öz-özünə tozlanan bitkilər Bir çiçəkdə olan erkəkcik tozcuğunun həmin çiçək- dəki dişicik ağızcığına düşməsi prosesi __ adlanır. Bir çiçəyin erkəkcik tozcuğunun digər çiçəyin di- şiciyinin ağızcığına düşməsinə __ deyilir. Çarpaz tozlanmanın sxemi ların tozcuqları ətrafa səpələnir. Belə bitkilərin əksəriyyətində tozcuqlar çoxsaylı, quru və yüngül olur. Qovaq, söyüd, çovdar, palıd, tozağacı, qarğıdalı kimi bitkilər küləklə tozlanır. 2. Həşəratla tozlanma. Həşəratlarla tozlanan bitkilərin çiçək- lərində, adətən, həşəratları cəlb edən nektar və tozcuqlar olur. Nek- tar şirin dada malik şirə olub xüsusi vəzilər olan nektarlıqlarda if- raz edilir. Onlar, adətən, çiçəyin daxilində, əsasən ləçəklərin dibin- də yerləşir. Həşəratlar çiçəyə qonub nektar sorarkən bədəninə yapışan tozcuqları bir çiçəkdən digərinə ötürür. Belə bitkilərdə həşəratı cəlb edən əlvan çiçəkyanlığı olur. Həşəratla tozlanan bitki- lərin çiçəkləri, adətən, iri olur. Əgər çiçəklər kiçik olarsa, onda qruplarda toplanır. Həşəratla tozlanan bəzi bitkilərdə – xaşxaş və lalədə çiçəklər əlvan olsa da, onların nektarı olmur. Bu bitkiləri onların tozcuqları ilə qidalanan böcəklər tozlandırırlar. Ətirli tütün və gecəçiçəyi kimi bitkilərin çiçəkləri gecələr açılır. Onlar gecə həşəratları tərəfindən tozlandırılır. Həşəratlar tərə- findən asan nəzərə çarpmaları üçün onlar güclü ətir saçır və qaran- lıqda ləçəklər, adətən, ağ rəngli olur. Günəbaxan, astra, georgin ki- mi bitkilər və həmçinin meyvə ağaclarının əksəriyyəti həşəratla toz- lanır. Yaxşı tozlanmış bitkilər bol məhsul verir. 3. Süni tozlanma. İnsanlar tərəfindən aparılır. Adətən, yeni bitki sortlarının yetişdirilməsi və bitkilərin məhsuldarlığının artırıl- ması məqsədi ilə istifdə edilir. 3 3 123 122 ORQANİZMLƏRİN HƏYAT FƏALİYYƏTİ / Orqanizmlərdə maddələrin daşınması, İfrazat, çoxalma və inkişaf adətən, erkəkcikdən yuxarıda yerləşir. Çarpaz tozlanmanın bir neçə formasını ayırırlar: 1. Küləklə tozlanma. əlvan çiçəkyanlığı olmur. Çiçəklər ətir- siz, görkəmsiz və nektarsız olur. Bu üsulla tozlanan bitkilərin erkəkcik sap- ları, adətən, uzun olur. Zəif küləkdən on- Belə bitkilərin Bilirsinizmi? Bilirsinizmi? Quşlar vasitəsilə tozlanma. Tropik bitkilərin bəziləri əsasən kolibri, balsoran, bəzi tutuquşular tərəfindən tozlandırılır. Kolibrilərin dim- dikləri uzanaraq boru şəklini almış və nektar sormağa uyğunlaşmışdır. Məməli heyvanlarla tozlanma. Bəzi gəmiricilər, kenqurular, opossum və yarasalar çiçəklərin nektarını içərkən bitkilərin tozlanmasında iştirak edirlər. Uyğunluğu müəyyən edin: 1. Kiçik, görkəmsiz çiçəklər və yaxşı inkişaf etməmiş çiçəkyanlığına malikdir. 2. Çiçəklərində nektar olur. 3. Tozcuq iridir, səthində çıxıntılar var. 4. Tozcuqları quru və kiçik olur. 5. Çiçəklərinin güclü ətri olur. 6. Çiçəklərində nektar olmur. 7. Çiçəkləri iri olub əlvan çiçəkyanlığına malik- dir. 8. Çiçəkləri ətirsiz olur. 9. Kiçik çiçəklər iri çiçək qruplarında toplanmışdır. 10. Bitkilər qrup halında bitir. A. B. C. Həşəratla tozlanan bitkilər Küləklə tozlanan bitkilər Öz-özünə tozlanan bitkilər Öyr Öyr e e ndikl rinizi ndikl rinizi edin edin e e t tbiq t tbiq e e N N e e o oy yr r e e n nd d iin n ii z z 1. Suallara cavab verin: a) Nə üçün qızılağac və fındıq kimi bitkilərin əvvəlcə çiçəkləri, sonra isə yarpaqları əmələ gəlir? b) Niyə gecə çiçək açan bitkilərin çiçək tacı ağ və ya sarı rəngdə olur? c) Nə üçün çiçəkdə nektar damcı şəklində, az miqdarda ayrılır? (quşlar tərəfindən tozlandırılan bəzi tropik bitkilər istisna olmaqla). Çiçəyin əlamətləri 1. Çiçək tacı 2. Erkəkciklərin yerləşməsi 3. Dişiciyin yerləşməsi 4. Tozcuq 5. Çiçəyin ətri 6. Nektar Həşərat vasitəsilə tozlanan bitkilər Külək vasitəsilə tozlanan bitkilər 2. Bitkilərdə tozlanma üsullarını müqayisə edin. O Oy yr r e e n n d d ii k k ll e e r rii n n iiz zi i y yo ox xll a ay y n n Öz-özünə tozlanma Çarpaz tozlanma Öz-özünə tozlanan bitkilər Bir çiçəkdə olan erkəkcik tozcuğunun həmin çiçək- dəki dişicik ağızcığına düşməsi prosesi __ adlanır. Bir çiçəyin erkəkcik tozcuğunun digər çiçəyin di- şiciyinin ağızcığına düşməsinə __ deyilir. Çarpaz tozlanmanın sxemi ların tozcuqları ətrafa səpələnir. Belə bitkilərin əksəriyyətində tozcuqlar çoxsaylı, quru və yüngül olur. Qovaq, söyüd, çovdar, palıd, tozağacı, qarğıdalı kimi bitkilər küləklə tozlanır. 2. Həşəratla tozlanma. Həşəratlarla tozlanan bitkilərin çiçək- lərində, adətən, həşəratları cəlb edən nektar və tozcuqlar olur. Nek- tar şirin dada malik şirə olub xüsusi vəzilər olan nektarlıqlarda if- raz edilir. Onlar, adətən, çiçəyin daxilində, əsasən ləçəklərin dibin- də yerləşir. Həşəratlar çiçəyə qonub nektar sorarkən bədəninə yapışan tozcuqları bir çiçəkdən digərinə ötürür. Belə bitkilərdə həşəratı cəlb edən əlvan çiçəkyanlığı olur. Həşəratla tozlanan bitki- lərin çiçəkləri, adətən, iri olur. Əgər çiçəklər kiçik olarsa, onda qruplarda toplanır. Həşəratla tozlanan bəzi bitkilərdə – xaşxaş və lalədə çiçəklər əlvan olsa da, onların nektarı olmur. Bu bitkiləri onların tozcuqları ilə qidalanan böcəklər tozlandırırlar. Ətirli tütün və gecəçiçəyi kimi bitkilərin çiçəkləri gecələr açılır. Onlar gecə həşəratları tərəfindən tozlandırılır. Həşəratlar tərə- findən asan nəzərə çarpmaları üçün onlar güclü ətir saçır və qaran- lıqda ləçəklər, adətən, ağ rəngli olur. Günəbaxan, astra, georgin ki- mi bitkilər və həmçinin meyvə ağaclarının əksəriyyəti həşəratla toz- lanır. Yaxşı tozlanmış bitkilər bol məhsul verir. 3. Süni tozlanma. İnsanlar tərəfindən aparılır. Adətən, yeni bitki sortlarının yetişdirilməsi və bitkilərin məhsuldarlığının artırıl- ması məqsədi ilə istifdə edilir. 3 3 125 124 ORQANİZMLƏRİN HƏYAT FƏALİYYƏTİ / Orqanizmlərdə maddələrin daşınması, İfrazat, çoxalma və inkişaf Ö Çiçəyin yaranması əlaqədardır. Onun çoxalmada iştirak edən əsas hissəsi erkəkcik və di- şicikdir. Bu orqanlarda mürəkkəb proseslər gedir və cinsi çoxalmada iştirak edən cinsi hüceyrələr yaranır. Tozcuğun və rüşeym kisəsinin yaranması. Erkəkcik tozluğunda hüceyrənin bölünməsi gedir və nəticədə tozcuq yaranır. Tozcuğun xarici qatı dişicik ağızcığına ilişmək üçün girintili-çıxıntılı və ya tikancıqlı olur. Dişiciyin yumurtalığının daxilində yumurtacıq inkişaf edir. Yumur- tacığın miqdarı müxtəlif bitkilərdə müxtəlif olur. Buğda, arpa, çovdarda bir ədəd, xaşxaş və lalədə isə minlərlə yumurtacıq olur. Hər bir yu- murtacığın üzəri örtüklə örtülmüşdür. Onun içərisində rüşeym kisəsi inkişaf edir. Rüşeym kisəsinin daxilində yumurtahüceyrə, mərkəzi hissə- sində isə mərkəzi hüceyrə əmələ gəlir. Çiçəkli bitkilərdə mayalanma. Dişiciyin ağızcığı şirəli olduğundan buraya düşən tozcuq ona yapışır. Tozcuq hüceyrəsi şişərək cücərir və uzun, nazik tozcuq borusu əmələ gətirir. Tozcuq borusu sütuncuqdan yumurtalığa doğru uzanır. Bu zaman tozcuq borusunda iki ədəd erkək cinsiyyət hüceyrəsi – spermilər əmələ gəlir. Onlar tozcuq borusu ilə rü- şeym kisəsinə gətirilir. Spermilərin biri yumurtahüceyrə ilə, digəri mərkəzi hüceyrə ilə bir- ləşir və mayalanma baş verir. Çiçəkli bitkilərdə belə mayalanma ikiqat mayalanma adlanır və ilk dəfə 1898-ci ildə rus alimi S.Q.Navaşin tə- rəfindən kəşf edilmişdir. rtülütoxumlularda cinsi çoxalma prosesi. ilə 1 Laboratoriya işi. Təchizat: otaq bitkilərinin çiçəkləri (tradeskansiya, primula), yaxud yazda əldə edilərək spirtdə saxlanılmış albalı və ya alma çiçəkləri, lupa, pinset, preparat iynəsi. İşin gedişi: çiçəyin erkəkcik və dişiciyini pinsetin köməyi ilə çiçəkdən ayırın. 1. Erkəkciyə baxın və onun hissələrini göstərin. 2. Dişiciyi nəzərdən keçirərək onun hissələrini göstərin. Dişiciyin bu hissələrinin funksiyası nədir? 3. Dişicik yumurtalığını uzununa kəsərək ona lupa ilə baxın. Gördüklə- rinizin şəklini çəkin. Nəticəni müzakirə edək: · Ləçəklər töküldükdən sonra yumurtalıqdan nə inkişaf edir? 42. Orqanizmlərin cinsi çoxalması · Çiçəklərin yerində nə əmələ gəlir ? Yazın gəlişi ilə ağac və kol bitkilərində şirə hərəkəti başlayır. Tumur- cuqlar şişir və onların bəzilərindən çiçəklər yaranır. Çiçəklər öz-özünə, külək və ya həşəratla tozlanır. Tozlanmadan sonra ləçəklər tökülür. Meyvə və toxumların əmələ gəlməsi. Yumurtahüceyrə və spermi- lərdən birinin birləşməsi nəticəsində yaranan ziqot bölünməyə başlayır. Ziqotun bölünməsi nəticəsində toxumun çoxhüceyrəli rüşeymi yaranır. Mayalanmış mərkəzi hüceyrə bölünərək toxumun endospermini əmələ gətirir. Endospermdə rüşeymin qidalanması və inkişafını təmin edən ehtiyat qida maddələri toplanır. Mayalanmadan sonra yumurtacıqdan toxum əmələ gəlir. Bu dövrdə yumurtalığa qida maddələri axır və o, ye- tişmiş meyvəyə çevrilir. Yumurtalığın divarından toxumu qoruyan mey- vəyanlığı yaranır. Çoxhüceyrəli heyvanların cinsi çoxalması. Cinsi çoxalmaya heyvan- larda da rast gəlinir. Onlarda da cinsi çoxalmadan əvvəl cinsi hüceyrələr, yəni qametlər yaranır. Heyvanların erkək cinsi hüceyrəsi erkək cinsi orqan olan toxumluqda meydana gəlir və spermatozoid adlanır. Toxumlu bitkilərin erkək cinsi hüceyrələrindən (spermilərdən) fərqli olaraq onlar hərəkətlidir və qamçılara malikdir. Çiçəkli bitkidə ikiqat mayalanma prosesi Dişi cinsiyyət orqanı olan yumurtalıq- da yumurtahüceyrə yaranır. Bu hüceyrə iri olub, adətən, hərəkətsizdir. İçərisində çoxlu qida maddələri olur. Cinsi çoxalma zamanı qametlərin birləşməsi nəticəsin- də mayalanma baş verir və ziqot əmələ gəlir. Ziqotdan isə bölünmə nəticəsində çoxhüceyrəli rüşeym yaranır. Cinsi çoxalmanın qeyri-cinsi çoxal- madan üstünlüyü ondadır ki, yaranan orqanizmdə hər iki valideynin əlamətləri olur. Nəticədə nəsil mühitin dəyişən şəraitinə daha yaxşı uyğunlaşır. Heyvanlarda mayalanma Yumurtahüceyrə Spermatozoid Mərkəzi hüceyrə Ağızcıq Tozcuq borusu Spermilər Rüşeym kisəsi Yumurtahüceyrə Tozluq Yumurtalıq Yumurtacıq 3 3 125 124 ORQANİZMLƏRİN HƏYAT FƏALİYYƏTİ / Orqanizmlərdə maddələrin daşınması, İfrazat, çoxalma və inkişaf Ö Çiçəyin yaranması əlaqədardır. Onun çoxalmada iştirak edən əsas hissəsi erkəkcik və di- şicikdir. Bu orqanlarda mürəkkəb proseslər gedir və cinsi çoxalmada iştirak edən cinsi hüceyrələr yaranır. Tozcuğun və rüşeym kisəsinin yaranması. Erkəkcik tozluğunda hüceyrənin bölünməsi gedir və nəticədə tozcuq yaranır. Tozcuğun xarici qatı dişicik ağızcığına ilişmək üçün girintili-çıxıntılı və ya tikancıqlı olur. Dişiciyin yumurtalığının daxilində yumurtacıq inkişaf edir. Yumur- tacığın miqdarı müxtəlif bitkilərdə müxtəlif olur. Buğda, arpa, çovdarda bir ədəd, xaşxaş və lalədə isə minlərlə yumurtacıq olur. Hər bir yu- murtacığın üzəri örtüklə örtülmüşdür. Onun içərisində rüşeym kisəsi inkişaf edir. Rüşeym kisəsinin daxilində yumurtahüceyrə, mərkəzi hissə- sində isə mərkəzi hüceyrə əmələ gəlir. Çiçəkli bitkilərdə mayalanma. Dişiciyin ağızcığı şirəli olduğundan buraya düşən tozcuq ona yapışır. Tozcuq hüceyrəsi şişərək cücərir və uzun, nazik tozcuq borusu əmələ gətirir. Tozcuq borusu sütuncuqdan yumurtalığa doğru uzanır. Bu zaman tozcuq borusunda iki ədəd erkək cinsiyyət hüceyrəsi – spermilər əmələ gəlir. Onlar tozcuq borusu ilə rü- şeym kisəsinə gətirilir. Spermilərin biri yumurtahüceyrə ilə, digəri mərkəzi hüceyrə ilə bir- ləşir və mayalanma baş verir. Çiçəkli bitkilərdə belə mayalanma ikiqat mayalanma adlanır və ilk dəfə 1898-ci ildə rus alimi S.Q.Navaşin tə- rəfindən kəşf edilmişdir. rtülütoxumlularda cinsi çoxalma prosesi. ilə 1 Laboratoriya işi. Təchizat: otaq bitkilərinin çiçəkləri (tradeskansiya, primula), yaxud yazda əldə edilərək spirtdə saxlanılmış albalı və ya alma çiçəkləri, lupa, pinset, preparat iynəsi. İşin gedişi: çiçəyin erkəkcik və dişiciyini pinsetin köməyi ilə çiçəkdən ayırın. 1. Erkəkciyə baxın və onun hissələrini göstərin. 2. Dişiciyi nəzərdən keçirərək onun hissələrini göstərin. Dişiciyin bu hissələrinin funksiyası nədir? 3. Dişicik yumurtalığını uzununa kəsərək ona lupa ilə baxın. Gördüklə- rinizin şəklini çəkin. Nəticəni müzakirə edək: · Ləçəklər töküldükdən sonra yumurtalıqdan nə inkişaf edir? 42. Orqanizmlərin cinsi çoxalması · Çiçəklərin yerində nə əmələ gəlir ? Yazın gəlişi ilə ağac və kol bitkilərində şirə hərəkəti başlayır. Tumur- cuqlar şişir və onların bəzilərindən çiçəklər yaranır. Çiçəklər öz-özünə, külək və ya həşəratla tozlanır. Tozlanmadan sonra ləçəklər tökülür. Meyvə və toxumların əmələ gəlməsi. Yumurtahüceyrə və spermi- lərdən birinin birləşməsi nəticəsində yaranan ziqot bölünməyə başlayır. Ziqotun bölünməsi nəticəsində toxumun çoxhüceyrəli rüşeymi yaranır. Mayalanmış mərkəzi hüceyrə bölünərək toxumun endospermini əmələ gətirir. Endospermdə rüşeymin qidalanması və inkişafını təmin edən ehtiyat qida maddələri toplanır. Mayalanmadan sonra yumurtacıqdan toxum əmələ gəlir. Bu dövrdə yumurtalığa qida maddələri axır və o, ye- tişmiş meyvəyə çevrilir. Yumurtalığın divarından toxumu qoruyan mey- vəyanlığı yaranır. Çoxhüceyrəli heyvanların cinsi çoxalması. Cinsi çoxalmaya heyvan- larda da rast gəlinir. Onlarda da cinsi çoxalmadan əvvəl cinsi hüceyrələr, yəni qametlər yaranır. Heyvanların erkək cinsi hüceyrəsi erkək cinsi orqan olan toxumluqda meydana gəlir və spermatozoid adlanır. Toxumlu bitkilərin erkək cinsi hüceyrələrindən (spermilərdən) fərqli olaraq onlar hərəkətlidir və qamçılara malikdir. Çiçəkli bitkidə ikiqat mayalanma prosesi Dişi cinsiyyət orqanı olan yumurtalıq- da yumurtahüceyrə yaranır. Bu hüceyrə iri olub, adətən, hərəkətsizdir. İçərisində çoxlu qida maddələri olur. Cinsi çoxalma zamanı qametlərin birləşməsi nəticəsin- də mayalanma baş verir və ziqot əmələ gəlir. Ziqotdan isə bölünmə nəticəsində çoxhüceyrəli rüşeym yaranır. Cinsi çoxalmanın qeyri-cinsi çoxal- madan üstünlüyü ondadır ki, yaranan orqanizmdə hər iki valideynin əlamətləri olur. Nəticədə nəsil mühitin dəyişən şəraitinə daha yaxşı uyğunlaşır. Heyvanlarda mayalanma Yumurtahüceyrə Spermatozoid Mərkəzi hüceyrə Ağızcıq Tozcuq borusu Spermilər Rüşeym kisəsi Yumurtahüceyrə Tozluq Yumurtalıq Yumurtacıq 3 3 127 126 ORQANİZMLƏRİN HƏYAT FƏALİYYƏTİ / Orqanizmlərdə maddələrin daşınması, İfrazat, çoxalma və inkişaf Bahar bayramında hər evdə səməni cücərdilir. İslanmış buğda to- xumlarının bir müddətdən sonra necə yamyaşıl cücərtiyə çevril- diyinin şahidi olmusunuz. Cücərmə şəraiti. Toxumların cücərməsi üçün rütubət, hava və is- tilik lazımdır. çoxlu miqdarda hava tələb olunur. Ona görə bu toxumlar suyun içində cücərmir. Çəltik və pişikquyruğu kimi bitkilərin cücərmə üçün tələb olunan oksigeni suda həll olmuş şəkildə olan havadan da ala bilir. Bu səbəbdən onların toxumları suyun içində də cücərir. Toxumlar müəyyən temperatur şəraitində cücərir: məsələn, çov- dar, noxud və buğda bitkilərinin toxumları 3°C-yə qədər, əksər bitkilərin toxumları isə yalnız 10–15°C şəraitində cücərir. Cücərməzdən əvvəl toxumlar su udaraq şişir. No- Əksər çiçəkli bitkilərin toxumlarının cücərməsi üçün toxumları və daha yüksək temperatur 43. Toxumun cücərməsi · Bəs toxumların cücərməsi üçün hansı şərait lazımdır? · Hansı toxumlar cücərə bilir? A. Cinsiyyət hüceyrələrinin birləşməsi B. Yumurtalıqda əmələ gəlir C. Yumurtahüceyrə əmələ gətirir D. Spermatozoid əmələ gətirir E. Özünə oxşarları əmələ gətirir F. Toxumluqda əmələ gəlir 1. Çoxalma 2. Yumurtahüceyrə 3. Spermatozoidlər 4. Mayalanma 5. Toxumluqlar 6. Yumurtalıqlar Uyğunluğu müəyyən edin: 2. Təklif olunan terminlərdən bitkilərin çoxalma üsullarından biri haq- qında cümlə qurun: 3. Düzgün fikirləri seçin: 1) çoxalma zamanı bir və ya bir neçə valideyn iştirak edir. 2) Cinsiyyət hüceyrələri spermatozoid və yumurtahüceyrə adlanır. 3) Qeyri-cinsi çoxalma zamanı bir yeni orqanizm əmələ gəlir. 4) Bütün çoxhüceyrəli orqanizmlər cinsiyyətli yolla çoxalırlar. 5) Tumurcuqlanma yolu ilə həm birhüceyrəli, həm də çoxhüceyrəli orqanizmlər bölünə bilər. 6) Spor vasitəsilə göbələklər, mamırlar, yosunlar, şibyələr çoxala bilir. 7) Soğanaq, kökümsov, yumrular – şəklini dəyişmiş çoxalma orqanlarıdır. 8) Heyvanların cinsiyyət hüceyrələri cinsiyyət orqanlarında əmələ gəlir. cinsi çoxalma, qamet, spermi, yumurtahüceyrə, ziqot, mayalanma, rüşeym Qeyri-cinsi a) Tozcuq b) Yumurtahüceyrə c) Dişicik d) Spermi e) Yumurtacıq f) Tozluq g) Ağızcıq h) Sütuncuq 2) Çiçəyin “dişi” hissəsi 1) Çiçəyin “erkək” hissəsi Öyr Öyr e e ndikl rinizi ndikl rinizi edin edin e e t tbiq t tbiq e e 1. Çiçəyin “erkək” və “dişi” hissələrinə aid olan terminləri seçin. Onların nömrələrini xüsusi işarələrin altında yerləşdirin. O Oy yr r e e n n d d ii k k ll e e r rii n n iiz zi i y yo ox xll a ay y n n N N e e o oy yr r e e n nd d iin n ii z z Mayalanmış yumurtahüceyrə __ adlanır. Dişi- ciyin yumurtacığında __ yaranır. Spermilərlə mərkəzi və yumurtahüceyrənin birləşməsi __ adlanır. Rüşeym kisəsi Ziqot İkiqat mayalanma 1 Toxumların cücərməsi üçün lazım olan şərait. Məqsəd: toxumların cücərməsində suyun, temperaturun və havanın rolunun müəyyən edilməsi. Təchizat: xan) Hazırlıq: 1. Stəkanların hər birinə 10 ədəd balqabaq (və ya günəbaxan) toxumu qoyun. 2. Birinci stəkandakı toxumları susuz saxlayın. 3. İkinci stəkanı ağzına qədər su ilə doldurun. 4. Üçüncü stəkana toxumu isla- dacaq qədər su tökün. balqabaq (və ya günəba- toxumları, 3 ədəd stəkan. 5. Hər üç stəkanın ağzını şüşə ilə bağlayaraq 4 gün müddətində isti yerdə saxlayın. İşin gedişi: 1. 4 gündən sonra stəkanları götürün. 2. Təcrübənin nəticələrini təsvir edin. Nəticəni müzakirə edək: · Hansı stəkandakı toxumlar cücərəcək? Bunu necə izah etmək olar? 1-ci stəkan 2-ci stəkan 3-cü stəkan |