Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 156

cinayəti əks olunmuşdu. Sənəddən məlum olur ki, üç nəfər məbəd 

işçisini öldürmüş və bu cinayətdən mərhumun arvadının da guya 

xəbəri olmuşdur. Sənəd qeyd edir: «Lu-İnanna öldürüldükdən 

sonra onlar arvadı Nin-dadaya dedilər ki, ərini öldürüblər. Nin-

dada ağzını açmadı (yəni dinmədi). Bunu İsin hökmdarına 

çatdırdılar. Hökmdar göstəriş verdi ki, bu işə Nippur camaatının 

yığıncağı baxsın. Orada (adlar çəkilir) müraciət etdilər və dedilər: 

- «Qatillər yaşamağa layiq deyillər. Üç kişi və bu qadın Lu-

İnannanın kürsüsü önündə  qətl olunmalıdırlar». Belə halda (iki 

nəfər) müraciət edib dedilər: - «Bəli, Nin-dadanın  əri 

öldürülmüşdür. Bəs bu qadının günahı  nədir ki, onu da ölümə 

məhkum edirik». Belə halda Nippur yığıncaq üzvləri müraciət 

edib dedilər: - «Qadın  ərinin düşmənlərini tanısa belə,  ərinin 

öldürülməsini bilsə belə, niyə bu barədə sussun? Kim həqiqətən 

onu öldürüb?» Nippur yığıncağının qərarına görə, qatillər (üç 

kişinin adı çəkilir) edam üçün cəllada təhvil verilirlər. 

Məhkəmə ailə  və mülki məsələlərə aid işlərə  də baxırdı. 

Lakin bir çox hadisələr məhkəmədən kənarda adətə uyğun öz 

həllini tapırdı.  İkiçayarasında adət hüququ da mövcud idi. Belə 

hallarda məhkəməsiz cəzalandırma, ellik zəmanət, qarşılıqlı 

intiqam, allah qarşısında andiçmə, suya atma (ordaliya) və s. yolu 

ilə mübahisəli məsələlər həll olunurdu. 

Qədim  İkiçayarasında müxtəlif dillərdə danışan (şumer, 

Akkad, hurri, turuk, elam, subir) xalqlar yaşayırdı. Burada başqa 

tayfalar (kassilər, aramilər, xaldlar, kutilər, lullubilər, turukkilər) 

məskən salırdılar. İkiçayarası Yaxın Şərq dövlətləri ilə geniş əlaqə 

saxlayırdı. Bunun nəticəsində filoloji biliklərin inkişafına  şərait 

yaranırdı. Söz və anlayışlar siyahısı,  şumer və Akkad dillərində 

qrammatik göstəricilər, tədris vasitələri və arayışlar tərtib 

olunurdu.  Şumer dilini öyrənmək üçün akkad dilində  vəsaitlər 

hazırlayırdılar. 

Eyni zamanda müxtəlif dillərin qarşılıqlı lüğətləri  şumer-

akkad,  şumer-hurri,  şumer-akkad-hurri, akkad-het, şumer-akkad-

het, akkad-elam, akkad-kuti, akkad-lullubi, akkad-kassi və s. 

lüğətlər yaradılmışdı. Bunların hamısı tam şəkildə qalmamışdır. 

Tədris üçün məktəb lüğətləri də vardı. Belə lüğətlərdə 

---