Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 

3

GİRİŞ 

 

Müasir dövrdə  qədim dünya mədəniyyətinin kulturoloji 

konteksdə öyrənilməsi, tədqiqi və  tətbiqi mövcud sivilizasiyalar 

və insan cəmiyyətləri üçün aktuallıq kəsb edir. Bu baxımdan 

qədim dünya mədəniyyətinin kulturologiya elminin tədqiq obyekti 

kimi ön plana çəkilməsi məhz dövrün zəruri tələbi kimi əsas 

prioritetə çevrilir. Müasir cəmiyyətin inkişafında insanın kamil bir 

şəxsiyyət kimi formalaşmasında kulturologiya elminin böyük 

əhəmiyyəti vardır. Kulturologiya - ümumbəşəri və milli mədəni 

proseslərin obyektiv qanunauyğunluqlarını, insanların maddi və 

mənəvi həyatının mühüm hadisələrini özündə ehtiva edir. Bu elm 

insanların maddi maraq və  tələbatlarının yaranıb formalaşdığı 

ilkin  şərtləri və amilləri öyrənir, mədəni dəyərlərin yaradılması, 

artırılması, qorunub gələcək nəsillərə ötürülməsini həyata keçirir. 

Bu elmi zamanın özü yaratmışdır. Bir çox dünyəvi elmləri, o 

cümlədən, tarix, fəlsəfə, sosiologiya, etika, estetika və. s. özündə 

birləşdirən kulturologiya təbii ki, bu elmləri zaman-zaman öz 

süzgəcindən keçirmişdir. Kulturologiya özündə çox mühüm olan 

həyat layihələrini açıqlayan, eyni zamanda mədəni cəmiyyətin 

əsas komponentlərini özündə əks etdirən və insanşünaslığa xidmət 

edən nəhəng bir sahədir. 

Kulturologiya müxtəlif cəmiyyətlərdə mədəni həyatı öyrənir 

və bununla da əsas mədəni-tarixi tiplərin nailiyyətlərini və 

xüsusiyyətlərini aydınlaşdırmağa səy edir. Kulturoloqların mühüm 

vəzifəsi qloballaşan müasir dövrün sosial-mədəni tendensiya və 

proseslərini düzgün və  hərtərəfli təhlil etməkdir. Qeyd edək ki, 

kulturologiyanın obyektləri canlı insanlar, mədəniyyətin yaradıcı 

və daşıyıcıları, həmçinin mədəni hadisələr, proseslər və 

müəssisələrdir. 

Kulturologiya mədəniyyəti, sivilizasiyanı, onun tarixini, 

insanla mədəniyyətin qarşılıqlı  əlaqəsini və qarşılıqlı  təsirini 

öyrənir, insanın həyatda öz yerini tapmasında səmərəli rol 

oynayır. Kulturologiya bir tərəfdən mədəniyyəti, mədəniyyət 

tarixini, insanla mədəniyyətin qarşılıqlı  əlaqəsini, digər tərəfdən 

isə insanın ona təsirini və  əks-təsirini öyrənir. Kulturologiya bir 

---