Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 397

Yunanıstan Romaya incəsənət gətirməklə  vəhşi qalibləri  əsir 

etmişdi”. Romalılar yunan mədəniyyətini inkişaf etdirmiş, ona bir 

sıra yeniliklər gətirmişlər. Yunan və Roma mədəniyyətini antik 

mədəniyyət, yəni qədim mədəniyyət adlandırırlar. Bu mədəniyyət 

dünyanın bir sıra ölkələrinə yayılmış, Avropanın və bütün 

dünyanın gələcək mədəniyyətinin inkişafı üçün zəmin olmuşdur.  

E.ə. IV əsrdə yaranan Ellin dövlətləri nisbətən çox ömür 

sürməmişdir. Artıq e.ə. II-1 əsrlərdə onların  əksəriyyəti Roma 

tərəfindən işğal olundu. Bu zamandan başlayaraq antik 

mədəniyyətin mərkəzi müasir İtaliya ərazisinə keçdi.  

Appenin yarımadası ərazisində ən qədim sivilizasiya Etrusk 

mədəniyyəti adı ilə tarixə düşmüşdür. E.ə. I minillikdə Orta və 

Şimali 

İtaliya 

ərazisində etrusklar şəhər-dövlətlərinin 

federasiyasını yaratmışlar. Onların şəhərləri üçün daş divarlar və 

küçələrin düzgün planlaşdırılması səciyyəvi hal idi. 

Arxeoloji qazıntılar etruskların çoxsaylı  mədəniyyət 

abidələrinin aşkar edilməsinə imkan vermişdir. Buraya divarları 

yazılmış  məqbərələr, sarkofaqlar, silahlar, zərgərlik  şeyləri, ev-

məişət  əşyaları, heykəltəraşlıq və s. daxildir. Realizm-yəni insan 

cizgilərinin düzgün verilməsi səciyyəvidir. Etrusk təsiri 

nəticəsində «Roma portreti» yaranmış, mükəmməlliyə çatmışdır. 

Çoxlu yazılar tapılsa da hələ  də etrusk yazıları oxunmamışdır. 

Etruskların dinində heyvanların daxili orqanlarına, quşların 

uçuşuna əsasən fala baxılması, təbiətin qeyri-adi hadisələrinə şərh 

mühüm yer tutmuşdur. Etruskların allahlar panteonu yunanlarınkı 

kimi olsa da, onlarda çoxlu xeyir və  şər iblislərə etiqad mövcud 

olmuşdur. 

Etrusk mədəniyyətinə Böyük müstəmləkəçilik (VIII-VI 

əsrlər) dövründə yunanların təsiri böyük olmuşdur. Etruskların 

yunan mifologiyası  və Homer eposlarının obrazlarını 

mənimsəməsi faktı  məlumdur. Öz növbəsində etruskların  İtaliya 

xalqlarına, xüsusilə romalılara təsiri böyük olmuşdur. Bu təsir 

Qədim Romanın memarlığında, heykəltəraşlığında, dinində özünü 

göstərmişdir. Roma tarixi ənənəyə görə e.ə. 753-cü ildən başlanır. 

Çarlıq dövrü e.ə. VIII-VI əsrləri  əhatə edir. Onun sonuna yaxın 

Roma  şəhər-dövlət kimi formalaşmağa başladı.  Əfsanəyə görə 

---