Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin
Yüklə 7,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
______________Milli Kitabxana_____________
247
düzbucaqlıdakı xətlərin sayından bilirik). Sağ tərəfdə nizə atan süvari isə öz borcunu ödədiyi üçün rəssam bu haqda heç bir şey göstərmir. Qobustan piktoqramlarının ikinci qrupuna yaddaş vəzifəsini görən dini xarakterli yazılar daxildir. Bu tip təsvirlər gündəlik dini ayinləri yerinə yetirmək üçün əyani vəsait kimi təcrübi əhəmiyyətə malik olmuşdur. Tunc dövrünün belə bir piktoqramında heyvanların qurban kəsilməsi ayininin icrası göstərilir. Üçüncü qrup yazılara qəbilənin gündəlik təsərrüfat həyatı ilə bağlı olan piktoqramlar daxildir. Ovçuluq, maldarlıq və ov məşqləri ilə əlaqədar süjetli təsvirlər bu qrupa mənsubdur. Ov məşqlərinin necə keçirilməsini nəql edən, daş dövrünə aid bir təsviri nəzərdən keçirək. Dağda cızılmış böyük öküz rəsminə ox atmaqla ov məşqi keçmək üçün ovçular bir cərgədə düzülmüşlər. Onların üzü öküz təsvirinə və arxaları bizə tərəf olduğundan qolları və əlləri görünmür, kürəklərindəki kaman və geydikləri enli dəri şalvarları isə aydın görünür. Qədim rəssam icma üzvlərinin ovdan əvvəl necə məşq etdiklərini bu əsərində nəql edir. Bu piktoqram göstərir ki, ən qədim qaya təsvirlərimiz daş dövründə əcdadlarımızın ov təsərrüfatlarına, ovdan əvvəl məşq keçmələrinə və s. həsr edilmişdir. O dövrün ox və kamanları ibtidai olduğu üçün uzaq məsafədən vəhşi öküzləri ovlamaq olduqca çətin idi. Odur ki, qədim əcdadlarımız daş dövründə çox mühüm bir kəşf etmiş və onun nəticəsində də heyvanlara yaxınlaşmaq üçün müvəffəqiyyətli bir hiylə işlədə bilmişlər. Onlar uzun müşahidələrin nəticəsində kəşf etmişdilər ki, vəhşi heyvanlar özlərinin qüvvətli iybilmə qabiliyyətlərinə yox, çox zəif görən gözlərinə inanırlar. Odur ki, heyvanların bu zəif cəhətindən istifadə edən əcdadlarımız heyvan cəmdəklərindən düzəltdikləri gizləncəklərin arxasında gizlənərək, vəhşi öküzlərə asanlıqla yaxınlaşır və onları yaxından vura bilirdilər. Vəhşi heyvanlar isə bu gizləncəkləri özlərinə oxşadığı üçün heyvan bilib yaxına buraxırdılar. Qobustan qayalarında bu gizləncəklərə həsr edilmiş petroqliflər çoxdur.
|