Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 249

(Naxçıvan), Culfada, Zurnabadda (Xanlar rayonu) və Mil-

Qarabağ düzlərində tapılmışdır. 

İkinci mərhələnin qabları daha kiçik, həm də girdə  şəkildə 

hazırlanırdı. Naxçıvan rayonundan tapılmış belə qabların 

üzərindəki insan, heyvan və quş  rəsmləri qara, qırmızı, ağ, 

qəhvəyi, sarı  və s. boyalarla çəkilir, üstü qırmızı, sarı  və  ağ 

anqobla örtülürdü. Dolça və dövrə  şəklində olan bu qab-ların 

ornamentləri qara və  qırmızı boyalarla çəkilirdi. Naxışlar isə 

düzbucaqlı, üçbucaqlı  və romb kimi motivlərdən tərtib edilirdi. 

Qobustan petroqliflərində gördüyümüz «yallı» tipli rəqs 

təsvirlərinə bu keramikada da rast gəlirik.  Şahtaxtıdan tapılmış 

polixrom rəsmli böyük qab (e. ə. XVIII-XVII əsrlər) da bu 

mərhələyə aiddir. Tovuz, keçi, at, vəhşi heyvan və quşların 

rəsmləri ilə  bəzənmiş kürəvi qabın üstü qırmızı anqobla 

örtülmüşdür. Qabın çiynindəki tovuzlar sırası sarı  rəngli zolağın 

üstündə  təsvir edilmişdir. Təsvirlərdə realist əlamətlərlə yanaşı 

dekorativliyə də geniş yer verilmişdir. 

Üçüncü mərhələnin qabları (Culfa-da, Kültəpədən tapılan 

nümunələr) çaydan, nimçə, kasa formasındadır. Onların üzərində 

qırmızı, qəhvəyi boyalarla çəkilmiş insan, heyvan və quş rəsmləri 

həndəsi naxışlarla haşiyələnmiş  və qablar qırmızı, ağ anqobla 

örtülmüşdür. 

Dördüncü mərhələ  dəmir dövrünün başlanğıcına təsadüf 

edir. Bu vaxt boyalı təsvirli keramika tənəzzülə uğrayaraq ortadan 

çıxır. Dördüncü mərhələnin boyalı qabları dolça, çaydan və kasa 

formasında olub, dalğavarı  cızma üsullu ornamentlərlə  bəzədilir, 

naxışlar isə tünd-qırmızı boyalarla da çəkilirdi. Bu dövrün kürədə 

bişən-dən sonra qırmızı  rəng alan nimçələri günəşi andıran 

qabarıq ornamentlərlə bəzədilmişdir. Onların içərisi qırmızı, çölü 

isə sarı anqobla örtülmüşdür. Çaydanlar bu dövrdə də hazırlanırdı. 

Onların üçbucaq, yanakı  xətlər tipli naxışları  cızma üsulu ilə 

hazırlanırdı. Boz rəngli silindrik piyalələr də bu dövrün bədii 

məhsulu idi. 

Boyalı keramika mədəniyyəti qədim qəbilələrdə estetik 

zövqün tərbiyəsində  əvəzedilməz, mütərəqqi bir rol oynamışdır. 

Əslində bu mədəniyyət orta əsrlərdə Azərbaycanda şirli keramika 

---