Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 127

yaşayır, Dumuzi isə bir müddət işıqlı dünyaya keçir. Dumuzi yer 

üzünə çıxanda təbiət canlanırmış, bitki və ağaclar göyərirmiş, isti 

günlər başlanırmış. 

Bu  əfsanənin Babil variantı hadisələrin gedişi ilə  fərqlənir. 

Burada Dumuzi İştarın həm  əri, həm də qardaşı kimi qələmə 

verilmişdir. 

Dumuzi ov zamanı  həlak olur. İştar onu qaytarmaq üçün 

axirət dünyasına, yəni «gedər-gəlməz» dünyaya düşür. Yeraltı 

hökmdar qadın Ereşkiqal onun gəlişindən qəzəblənir və keşikçiyə 

tapşırır ki, yeraltı qanunlar İştara da tətbiq edilsin. İştar axirət 

dünyasına daxil olur. Ereşkiqal onun üstünə 60 dərd-bəla 

göndərir. Yer üzündə  həyat sönükləşir, laqeydlik yaranır, sevgi-

məhəbbət yoxa çıxır, doğum kəsilir, körpə səsi eşidilmir. Allahlar 

İştarın azad olması üçün tədbir görürlər. Onlar yer üzündə insan 

nəslinin, heyvan və quşların məhv olacağından qorxurlar. Səma 

allahları Ereşkiqalın yeraltı padşahlığına qasid göndərirlər.  İlahə 

allahların tələbini yerinə yetirməyə  məcbur olur. İştar  əlində bir 

qab dirilik suyu axirət dünyasını  tərk edir. O, dirilik suyunu 

Dumuzinin meyiti üstünə tökür və onu həyata qaytarır. Dumuzin 

dirilməsi ilə təbiət yenidən canlanır.  

Şumer  əfsanələrinə görə, allahlar insanların sayının, 

qüdrətinin, müdrikliyi və  fəallığının artmasını görərək qorxuya 

düşmüş və yer üzündə onların sayını azaltmaq qərarına gəlmişlər. 

Əfsanəvi rəvayətdə bu haqda deyilir: «Lap çoxdan, yüz illər əvvəl, 

yer üzündə yekdillik mövcud idi. Nə ilan vardı, nə  əqrəb, nə 

qorxunc şir vardı, nə acgöz qurd, nə tamahkar kaftar vardı, nə də 

vəhşi it. İnsanlar hamısı bir dildə danışırdı və bir-biri ilə həmrəy 

yaşayırdılar. Qorxu və paxıllıq yox idi. Heç kəs hakimiyyət və 

var-dövlət yolunda rəqabət aparmırdı. Böyük Şumer, ilahi 

qanunlar ölkəsi və qonşu ölkələr “sülh və  həmrəylik  şəraitində 

yaşayır, heç bir rəqabət aparmırdılar”. Müdriklik allahı Enki 

birdən öz uçurum aləmindən baş qaldırdı, adamlara baxdı  və 

gördü ki, onlar xeyli çoxalmışlar, hədsiz güclənmişlər, son dərəcə 

də  məharətli və  fəal olmuşlar.  Ən müdrik allah dəhşətə  gəldi və 

Enlilə dedi: «Ehtiyatlı ol, qardaşım. Sənə tabe olan insanların sayı 

çoxalır, onlar qüdrətli bahadırlara çevrilirlər. Onlar fəndgir və fəal 

---