Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 199

əllərində dirilik ağacları, heyvan üstündə allahlar və s. təsvir 

edilmişdi. Bu, Elam sənətkarlığının gözəl nümunəsi hesab olunur, 

lakin onun əfsanə  məzmunu qaranlıq qalır. Digər möhürlər 

üzərində  əks olunmuş  əfsanəvi səhnələrin mövzusunu da açmaq 

tam mümkün deyildir. Bir sıra möhürlərin təsvirləri elamlıların 

gündəlik həyatına həsr olunmuşdur. Burada ov səhnəsi, torpağın 

kotanla  şumlanması, üçdişli toxa ilə sahənin becərilməsi, 

qadınların xurma məhsulunu toplaması, keçilərin çöllərdən 

qayıtması  və  pəyəyə salınması  səhnələri verilmişdir. Möhürlərin 

birində emalatxana təsvir edilmişdir: kişilər saxsı qab hazırlayır, 

qadınlar isə yun təmizləyir, bayırda anbarlara taxıl tökürlər, anbar 

yanında diz üstə oturan mirzə  qəbul olunmuş taxılın hesabını 

aparır. Bunlar elamlıların gündəlik məşğul olduqları  əmək 

prosesini gerçək əks edən təsvirlərdir. 

Elam sənətkarlığının gözəl nümunələrindən biri uzunsov 

qədəh hesab edilir. Onun üzərində dağ keçisinin əndamı ümumi 

şəkildə  cızılmışdır. Dağ keçisinin yay kimi burulmuş buynuzlan 

belinə kimi çatdırılmışdır. Keçi təsvir olunan hissə  çərçivəyə 

alınmış, onun üstündən isə sanki sıçrayışa hazırlaşan tazı təsvirləri 

verilmişdir. Yuxarı hissədə boğazı nazik və uzunsov quşlar təsvir 

olunmuşdur. Təsvirlərin hamısı ümumi incəlik və gözəl uyğunluq 

yaradır. Təsvir öz gerçəkliyi ilə fərqlənir. Nazik səthi olan güldana 

isə  qıvrılıb qalxan ilan təsviri vurulmuşdur.  İlan müxtəlif 

rənglərdə  işlənmişdi.  İlan Elam mədəniyyətinin ana xəttini təşkil 

edirdi. Elamlıların təsəvvürünə görə, ilan məhsuldarlığı  təmsil 

edirmiş. Bitişik qoşa ilan təsvirlərinə rast gəlinir. Qoşa ilanlar 

məhsuldarlıq rəmzini bildirirmiş. Qoşa ilan mövzusu Misirə  də 

sirayət etmişdi. Elamlılar ilanı ilahiləşdirmişdilər. Eyni zamanda 

ilana insan sifəti verilirdi. İnsan başlı ilan Elam mədəniyyətinə xas 

olan cəhətdir. Belə təsvirlər İkiçayarasında da məlum deyildi. 

Metaləritmə  və metalişləmə  sənəti Elamda yüksək inkişaf 

səviyyəsinə qalxmışdı. Hökmdar qadın Napirasunun heykəli buna 

bir nümunədir. Heykəl çox böyük əzəmətə malikdir. Heykəldə 

hökmdar dadının uzun barmaqları, qəddi-qaməti böyük bir 

incəliklə  işlənmişdi. Abidənin ağırlığı 1800 q çatırdı. Hökmdar 

Untaş-Napirişaya məxsus tunc balta tapılmışdır. Baltanın tiyəsi 

---