Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 98

Mesopotamiyanı  fəth etmiş  və padşahlıq üçün vahid qanunlar 

qoymuşdur. Hakimlər Babil padşahlığında müəyyən qaydaları 

pozanları bu qanunlara əsasən mühakimə edirdilər. Lakin 

Babilistan təkcə müxtəlif dövlətlərin ərazilərinin işğalları ilə deyil, 

həmçinin mədəniyyəti ilə tarixə düşmüşdür. Həmin mənəvi 

dəyərlər sırasında  İkiçayarası xalqlarının mədəniyyəti də 

özünəməxsus yer tutur. 

Dəclə  və  Fərat çayları arasında mövcud olan qədim 

şəhərlərin yerində aparılan arxeoloji qazıntılar bir daha göstərir ki, 

Şumer və Akkad adı ilə tarixə düşən bu region hələ e.ə. 4000-ci 

ildə  məskunlaşdırılmışdır. Bəzi alimlərin fikrincə, bu ərazi daha 

qədim tarixə malik olmuşdur. Qədim şəhər-dövlətləri Ur, Uruk və 

Kit daha çox inkişaf etmiş sivilizasiyaların mərkəzi olmuşlar. 

Həmin sivilizasiyanı yaradanlar Şumerlər olmuşdur.  Şumerlər 

dağlıq  ərazilərdən gəlmişdilər. Bu xalqın mifologiyasının tədqiqi 

bir daha göstərir ki, onların qədim yurdları  gəldikləri, sonradan 

əldə etdikləri vətənlərindən köklü surətdə  fərqlənirmiş.  Şumerlər 

Mixi yazılarını  kəşf etmiş («Zikkurat» adlı tikili də bu 

qəbildəndir), böyük işlər görmüşlər. Onların şəhərlərinin qalıqları 

(məsələn, Ur şəhərində aparılan qazıntılar) yüksək sivilizasiyadan 

xəbər verir. Burada böyük məbədlər tikilmiş, kahinlər, mirzələr 

yaşamış, qanunlar, ədəbiyyat və  zəngin mədəniyyət yaranıb 

inkişaf etmişdir. 

Zəmanəmizə  gəlib çatmış  Şumer və Akkad miflərində 

dünyanın yaranması  və quruluşu, allahların doğulması, onların 

xeyir-duaları və lənətləri, nəhayət, allahların yaradıcı və dağıdıcı 

fəaliyyətləri əks olunmuşdur. Çox nadir hallarda Şumer və Akkad 

miflərində hakimiyyət uğrunda allahların mübarizəsi  əks 

edilmişdir. Adətən bu heç də  gərgin mübarizə  və amansız 

münaqişə kimi göstərilmirdi.  İntellektual məzmun baxımından 

Şumer-Akkad mifləri onların ilahi hərəkətlərinə təkmilləşdirilmiş 

baxışı ifadə edirdi. Bu miflərə əsasən həmin xalqların ciddi teoloji 

və kosmoqonik düşüncələri haqqında fikir yürütmək olar. 

İkiçayarası xalqlarının allahlar panteonu həm zəngin, həm 

də maraqlıdır. Burada Şumer, Akkad allahları ilə yanaşı, 

Babilistan padşahlığı dövrünün allahları da yerləşdirilmişdir. 

---