Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 99

Babil allahlarının əksəriyyəti Şumer allahlarıdır. Şumer allahlarını  

qəbul etmiş Babillilər onların xeyli hissəsinin adlarını  dəyişmiş, 

funksiya və  vəzifələrini isə  dəyişməz saxlamışlar.  Şumerlərdə 

allahların daxili iyerarxiyası mövcud olmuşdur. Hər bir allah 

özünəməxsus mövqe tutmuşdur. Allahlar panteonu cəmiyyət və 

dövlət qaydalarına uyğun təşkil edilmişdi. Allahlar iyerarxiyasının 

zirvəsində əvvəllər Şumer allahı Anu dururdu. O, özünə göylərdə 

məskən seçmiş  səma allahı idi. Digər allahlar isə onun övladları 

sayılırdı. Lakin Anu allahının bu cür yüksək mövqeyinə 

baxmayaraq, ona nisbətən məhdud sayda məbədlərdə sitayiş 

edirdilər.  İnsanlara düşmən kəsilən Anu onlara müxtəlif bəlalar 

göndərirdi. Odur ki, onunla dindarlar arasında heç vaxt yaxınlıq 

və etibarlılıq münasibətləri yaranmamışdır. Təsadüfi deyildir ki, 

Şumer dövründə Anunun yerini bir sıra münasibətlərdə oğlu Enlil 

tutmağa başlamışdı. 

Şumer allahı Enlil (bunu çox vaxt «küləklər hökmdarı» kimi 

tərcümə edirlər) baş allah mövqeyinə qalxdı. O, talelər cədvəlinə 

malik idi. Bunun sayəsində dünyanın taleyini qabaqcadan görə 

bilirdi. Eyni zamanda təbiətin məhsuldarlığı  və adamların həyatı 

haqqında da hökm verə bilirdi. 

Enlil təbiətin dağıdıcı qüvvələri-tufan, daşqın və s. hakimi 

olduğundan öz şıltaqlığına  əsasən adamları  cəzalandıra bilərdi. 

Adamları, habelə yer üzündə mövcud olan bütün canlıları  məhv 

etmək üçün dünya daşqınını o göndərmişdi. Atası Anu kimi Enlil 

də qorxunc cəza verən allah imiş və insanlar üçün onun etimadını 

qazanmaq olduqca çətin olmuşdur. 

Enlilin əksi olan allahı Şumerlər Enki, sonrakı semit xalqları 

isə Eya adlandırırdılar. Eya su dibi allahı olub Enlilin oğlu idi. 

Şumerlərin fikrincə, müdriklik suyun dibində yerləşir. Ona görə 

də  Şumerlər bütün biliklərinə görə Eyaya borcludurlar. Eya 

sənətin, müdrikliyin və elmin hamisi hesab olunurdu. Şumerlərə 

görə yazı Eyanın sayəsində  kəşf edilmişdi. Eyanın  əqli insanlara 

imkan verir ki, yerin gizli qatlarının və    səmanın sirlərinə 

yiyələnsin. Eya xəstəlikləriə, bədbəxtliklərə  və müxtəlif 

fəlakətlərə çarə tapan allah sayılırdı. Ona gizli cadugərlik məlum 

idi.  İnsanlar kömək və  məsləhət üçün ona müraciət edirdilər. 

---