Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 97

başladı. Qaliblər məğlubların hesabına varlanırdılar. Bunların 

arasında Babil şəhər-dövləti qalib gəldi və yüksəldi. Ticarət 

yolları üzərində yerləşən Babil şəhəri e.ə. II minilliyin 

əvvəllərində yaranmış Babil padşahlığının mərkəzi oldu. 

Mesopotamiyanın başlıca quru yolları  və karvanları buradan 

keçirdi.  

Babil  şahlığının  ən görkəmli hökmdarı Hammurapi (e.ə. 

1792-1750) olmuşdur. O, Mesopotamiyanı öz hakimiyyəti altında 

birləşdirdi. Ölkə onun qanunları  əsasında idarə olunurdu. 

Hammurapi  Şumer və Akkadda istifadə olunan qanun və 

qaydaları toplayıb 282 maddədən ibarət ilk qanunlar külliyyatı 

yaratdı. Bu külliyyat onun adı ilə “Hammurapinin qanunları” 

adlandı.  Əhali arasında mübahisəli məsələlər bu qanunlarla həll 

edilirdi. Bu qanunlar hündür qara bazalt daş sütun üzərində 

yazılmış və dövrümüzə qədər qalmışdır. 

 Babil şəhəri Fərat çayının hər iki sahilində yerləşirdi. Onu 

əhatə edən divarların uzunluğu 8 km idi. Dünyanın yeddi 

möcüzəsindən biri olan “Semiramidanın asma bağları” e.ə. VII 

əsrdə burada olmuşdur. Şəhərin mərkəzində 90 m hündürlüyündə 

olan 7 mərtəbəli məbəd qülləsi ucalırdı.  

Babil  şahlığında riyaziyyat, astronomiya, tarix, kimya, 

coğrafiya, təbabət və s. inkişaf etmişdi. Babillilər “Pifaqor 

teoremini” Pifaqordan min il əvvəl bilirdilər, çevrənin 360 dərəcə, 

saatın 60 dəqiqəyə bölünməsini öyrənmişdilər. Babillərdə elmin 

inkişafı Yunanıstanda və onun vasitəsi ilə  Qərbi Avropada 

yayılmasına böyük təsir göstərmişdir. Bu dövlətlərin qoşunları, 

keşikçiləri və  məmurları var idi. Burada padşahı «böyük adam» 

adlandırırdılar. Həmin dövlətləri yaradanlar Şumer və Semit 

tayfaları olmuşdur. Suvarma kanallarının çəkilməsi üçün kiçik 

dövlətlərin birləşdirilməsi zəruri idi. Əhalisinin və qullarının sayı 

çox olan qüdrətli dövlət suvarma kanallarını  çəkə bilərdi. Kiçik 

dövlətlərin birləşdirilməsi qüdrətli Babilistan dövlətinin 

yaranmasına gətirib çıxardı. E.ə. 2350-ci ildə Semit tayfalarının 

güclənməsi nəticəsində Akkad padşahı Sarqon bütün Mesopo-

tamiyanı öz hakimiyyəti altında birləşdirdi. E.ə.1792-1750-ci 

illərdə hökmranlıq etmiş Babil hökmdarı Hammurapi bütün 

---