Dərslik Bakı Dövlət Universitetinin və digər ali məktəblərin müəllim və
Yüklə 4,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Naxçıvan əhalisinin böyük əksəriyyəti
- Heydər Əliyevin
- Yeni Azərbaycan Partiyası
|
enerji blokadası
yarılmış, əhali isə sözün əsil mənasında aclıq və ölüm təhlükəsindən xilas olmuşdu. Eyni zamanda Ermənistanın Naxçıvana hücumlarının qarşısı da onun rəhbərliyi altında qətiyyətlə alınmışdı. 1992-ci ilin oktyabr ayında Heydər Əliyevin Naxçıvanı ağır vəziyyətdən çıxarmaq üçün atdığı müstəqil addımları separatçılıq kimi qiymətləndirən Azərbaycan Xalq Cəbhəsi hökuməti 1992-ci ilin oktyabrın 24-də onu hakimiyyətdən uzaqlaşdırmaq üçün hərəkətə keçdi. Lakin bu cəhd uğursuz oldu. Naxçıvan əhalisinin böyük əksəriyyəti ayağa qalxdı və 50 mindən çox adam H. Əliyevi müdafiə etmək üçün Ali Məclisin binasının qarşısına yığışdı. Əhalinin təzyiqi ilə Xalq Cəbhəsinin silahlı dəstələri dövlət idarələrindən qovulub çıxarıldılar. Bu hadisələrdən sonra Heydər Əliyevin xalq arasında nüfuzu daha da gücləndi. Xalqın müxtəlif təbəqələrinin, xüsusilə bir qrup ziyalının onun böyük siyasətə qayıtması haqqındakı müraciətləri cavabsız qalmadı. 1992-ci ilin noyabrın 21-də Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında Yeni Azərbaycan Partiyası yaradıldı. Onu Naxçıvanda hakimiyyətdən uzaqlaşdırmağa çalışan Xalq Cəbhəsi hökumətinə qarşı 1993-cü ildə Gəncədə hərbi qiyama hazırlıq gedəndə Heydər Əliyev siyasi uzaqgörənliklə qiyamçıları deyil, dövləti və prezident Əbülfəz Əliyevi müdafiə etdiyini açıq şəkildə bildirmiş və bütün qüvvələri prezidentin ətrafında birləşməyə çağırmışdı. 1993- cü il 4 iyun qiyamını yatırmaqda aciz qalan Xalq Cəbhəsi hökumətinin başçısı Əbülfəz Əliyev respublikadakı siyasi proseslərin çox təhlükəli həddə çatdığını dərk edərək kömək üçün məhz başqasına deyil, H.Əliyevə müraciət etmişdi. Onun dəvəti ilə 1993-cü il iyunun 9-da Naxçıvandan Bakıya gələn Heydər Əliyev Respublikanı ağır siyasi böhrandan çıxarmaq üçün bir neçə mühüm addım atdı. O, ilk növbədə iyunun 13 - 14-də Gəncə şəhərində hərbi 360 müxalifətin başçıları ilə danışıqlar apararaq siyasi böhrandan çıxış yollarını müəyyən etdi. Nəhayət, 1993-cü il iyunun 15-də Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin fövqəladə sessiyasında Heydər Əliyev Ali Sovetin sədri seçildi. Azərbaycan tarixində yeni bir dövrün başlanğıcım qoyan 15 iyun Milli Məclis tərəfindən 1997-ci ildə '’Milli qurtuluş günü" elan olunmuşdur. Respublikada yaranmış mürəkkəb siyasi prosesləri idarə etməkdə aciz qalan prezident Əbülfəz Əliyev (Elçibəy) iyunun 17-dən 18-nə keçən gecə heç kimə xəbər vermədən Bakını tərk edib, doğulduğu Naxçıvanın Ordubad rayonunun Kələki kəndinə getdi. O, bu ucqar dağ kəndindən ölkəni idarə etmək iddiasında olduğunu bildirdi. 1993-cü ilin iyunun 24-də Milli Məclis respublika prezidentinin səlahiyyətlərini Ali Sovetin sədri Heydər Əliyevə həvalə etdi. H. Əliyev siyasi böhrandan çıxmaq üçün, real hərbi gücə malik olsa da, heç bir siyasi idarəetmə bacarığı olmayan Surət Hüseynovu Baş nazir təyin edərək güc nazirliklərinə rəhbərliyi də ona tapşırdı. Məqsəd qiyamçı polkovniki ciddi nəzarət altında saxlamaqla, onu qeyri - qanuni hərəkətlərdən çəkindirmək idi. 1993-cü ilin iyun böhranı Ermənistanın Qarabağ savaşında hücum əməliyyatlarını genişləndirməsi üçün əlverişli imkan yaratdı. İyunun 25-dən 26-na keçən gecə Baş nazir S.Hüseynovun göstərişi ilə Milli ordu hissələrinin Ağdam cəbhəsindən çıxarılması vəziyyəti daha da ağırlaşdırdı. S.Hüseynova tabe olan qiyamçı 709 saylı hərbi hissə iyulun əvvəllərində Ağdama daxil olandan sonra özünümüdafiə qüvvələrinin bir hissəsinin döyüş mövqelərindən çıxanlması və Ağdam şəhəri düşmən tərəfindən intensiv surətdə atəşə tutularkən 709-cu hərbi hissəsinin heç bir müdafiə tədbiri görməməsi fəlakətlə nəticələndi. Ağdamın özünümüdafiə qüvvələri 43 gün amansız düşmənlə qanlı döyüşlər aparsa da, şəhər iyulun 23-də ermənilər tərəfindən işğal olundu. Ağdam ermənilərlə savaşda 538 nəfər şəhid vermişdi. Ümumiyyətlə, Ermənistan qoşunlarının yay-payız hərbi əməliyyatları Azərbaycanın çox böyük ərazilər itirməsi ilə nəticələndi. Ağdamın ardınca, avqustun 23-də Cəbrayıl və Füzuli, avqustun 31-də Qubadlı, oktyabrın 30-da isə Zəngilan rayonları Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olundu. Qarabağ müharibəsində Azərbaycan xalqı ümumilikdə 20 min şəhid vermiş, döyüşlərdə 100 min nəfər yaralanmış, 5 min nəfər əlil olmuş, 5 min nəfərə qədər insan isə əsir və girov götürülmüşdür. Qaçqın və köçkün əhalinin sayı 1 milyon nəfəri keçmişdir. Respublika üçün çox ağır hərbi - siyasi şəraitdə, 1993-cü il avqustun 7-də Azərbaycanın cənub bölgəsində S.Hüseynovun silahdaşı Əlikram Hümbətov tərəfindən üzdəniraq qondarma "Talış - Muğan Respublikası"nın yaradıldığı elan olunmuşdu. Cənub rayonlarının əhalisinin ayağa qalxaraq separatçıları qətiyyətlə dəf etməsi və dövlət başçısı Heydər Əliyevin qətiyyətli səyləri nəticəsində Azərbaycanın cənub bölgəsi avqustun 23-də bütün təxribatçı qüvvələrdən təmizləndi. 1993-cü ildə ölkənin şimal - şərq sər 361 hədləri də yerli əhalinin gücü ilə sadvalçılardan təmizləndi. Beləliklə, Vətənimiz Azərbaycan parçalanmaq təhlükəsindən xilas oldu. Ermənistanı külli miqdarda hər cür silah - sursatla təchiz edən Rusiyanın Azərbaycana təzyiqlərini zəiflətmək məqsədi ilə respublikamız 1993-cü il sentyabrın 24-də Yüklə 4,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|