Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

Dərinin kosmetik əhəmiyyəti
Dərinin kosmetik və estetik əhəmiyyəti qədim zamanlardan məlumdur. Məsələn, Mi-
sirdə vəfat etmiş insanı son mənzilə yola salarkən, onun dərisi yeddi növ sürtmə və 
yağlar, iki kosmetik qrim tipi vasitəsi ilə təmin edirdilər. Asuriyalılar və Vavilon əhalisi 
gözlərinin üstünü və saçlarını kükürd birləşmələri və sürmə ilə rəngləyirdilər. Misir çarı 
Kleopatra hər dəfə yola çıxarkən, südündə çimmək üçün özü ilə 500 dişi ulaq götürürdü. 
Qədim Şərq mədəniyyətinin inkişaf etdiyi dövrdə dəriyə qulluq etmək üçün sürtmələr, 
yağlar, ətirlər, bitki ekstraktlarından istifadə edirdilər.
Yaşla əlaqədar dərinin bütün strukturu və funksiyaları dəyişir. Ətraf mühitin təsiri, 
xüsusilə günəş şüasının təsirinə xroniki meyllik dərinin qocalmasını tezləşdirir, qırış-
lar əmələ gətirir. Dəri, xarici görünüşünü yaş ötdükcə, bütünlüklə dəyişir: kobudlaşır, 

---

28
qırışır, elastikliyini itirir, qeyri-bərabər piqmentasiya müşahidə olunur, müxtəlif xoş və 
bədxassəli proliferativ ocaqlar əmələ gəlir.
Dərinin ekoloji əhəmiyyəti
İnsan öz mənşəyi və mövqeyinə görə canlı təbiətdə bioloji fərd olaraq, özünün möv-
cud olmasını təmin etmək üçün təkamülprosesinə uyğun həyatı boyu ona lazım olan 
fiziki, kimyəvi və bioloji faktorlar tələb edir. Öz növbəsində, sivilizasiya prosesi mühitə 
təsir edir və onu dəyişir. Orqanizmin, çox vaxt da dərinin qarşılıqlı sınanmış təsirləri 
çoxsaylıdır. Lakin bioloji və mədəni faktorlar insana həm mənfi, həm də müsbət təsir 
göstərə bilir. Orqanizmin balanslanmış daxili mühitində olan bədənin digər orqanları ilə 
müqayisədə dəri, xarici mühitlə “ilk kontakt xətti” olaraq, çox əlverişsiz vəziyyətdədir. 
Dəri sərhəd orqanı funksiyasını çox gözəl yerinə yetirmək qabiliyyətinə malikdir, onun 
filogenetik inkişafı – belə uyğunlaşma qabiliyyətinin ən yaxşı sübutudur. Insanın antro-
pogenez prosesində müvəffəqiyyətlə inkişafında dərinin zənginliyi, əksəriyyət orqanlar-
la müqayisədə yüksəkdir. Bir halda ki, insanı yaxın zooloji qohumlarından fərqləndirən 
və dəri funksiyalarını mükəmməl sübut edən əsas əlamətlərdən biri bədəndə tük örtü-
yünün olmamasıdır, buna əsasən onu “homo sapiens” kimi “homo nudus” adlandırmaq 
olar. 
Dərinin funksiyaları, şübhəsiz, elədir ki, insan varlığına mühitin ən geniş təbii təsir 
spektrində mövcud olmağa imkan verir. Öz estetik funksiyasına uyğun olaraq, dəri in-
sanlar arasında münasibətlərin də tənzimləyici vasitəsi olur. 

---

29