Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

SKLERODERMİYA 
Sklerodermiya (Sclerodermia) – birləşdirici toxumanın fibroz-sklerotik dəyişikliklər-
lə və poliorqanlı təzahürlərlə ( dəri, ağ ciyərlər, mədə-bağırsaq traktı, ürək-damar siste-
mi, dayaq-hərəkət aparatı, böyrəklər) xroniki xəstəliyidir. 
E p i d e m i o l o g i y a. Son onillikdə sklerodermiya xəstəliyinin artması qeydə 
alınmışdır, orta hesabla 1 mln.əhaliyə 8-12 adam düşür. Qadınlarda sklerodermiya ki-
şilərə nisbətən 3 dəfə tez rast gəlinir, özü də 20-40 yaşlarında xəstəlik pik həddinə çatır, 
uşaqlar isə nadir hallarda xəstələnirlər.
Et i o l o g i y a v ə p a t o g e n e z. Etiologiyası məlum deyildir. Sklerodermiya-
nın patogenezi mürəkkəbdir. Sklerodermiyanın patogenezində açar rolunu fibroblastla-
rın və digər kollagen əmələ gətirən hüceyrələrin funksional pozulması oynayır. Kollagen 
- zülal, orqanizmdə daha geniş təmsil olunaraq, dərinin quru kütləsinin 70 %-ni təşkil 
edir. Son zamanlar sklerodermiyalı xəstələrin serumunda fibroblastlara münasibətində 
sitotoksiki aktivliyi, antinuklear antitellərin yüksək titri, humoral və hüceyrə immuniteti 
ehtiyatlarının dəyişməsi haqqında məlumatlar alınmışdır. Fərz etmək olar ki, müxtəlif 
endogen amilləri (endokrin, mübadilə, nevroloji və genetik pozulmalar, kəskin və 
xroniki yoluxucu xəstəliklər), ekzogen amillərin zədələyici təsiri ilə (zədələr, soyuma, 
vaksinlər, zərdablar, stress, insolyasiya, radiasiyanın təsiri) uyğunlaşaraq nəinki dəri və 
damarların, həmçinin daxili orqanların da birləşdirici toxuma sistemində dərin disprote-
inemik və autoimmun proseslərin formalaşmasına imkan verir.

---

298
T ə s n i f a t ı. Məhdud (morphea) və sistem sklerodermiyası (sklerodermia sis-
temica) ayırd edilir.
Məhdud sklerodermiya
• lövhəcikli
• xətvari
• Tsumbuş skleroatrofik lixeni, sin. ağ ləkə xəstəliyi (white spot 
disease)
• Pazini-Pyerini idiopatik atrofodermiyası
• üzün Parri-Romberq proqressivləşən hemiatrofiyası
• nadir formalar (dərialtı, keloidəbənzər, qovuqlu, pansklerotik, yayılmış)
Sistem sklerodermiyası :
• akrosklerotik
• diffuz