3-misol. Quyidagi determinant
uchburchak shakliga keltirib hisoblang:
Yechish: I ustun elementlariga II ustun elementlarini qo`shib, quyidagi natijaga kelamiz:
Matritsa haqida tushuncha.
Ushbu ko`rinishdagi sonlardan tuzilgan:
jadvallarga matritsalar, lar ularning elementlari deyiladi.
Agar matritsada satrlar soni ustunlar soniga teng bo`lsa, u kvadrat matritsa deyiladi. Uning satrlar yoki ustunlar soniga tartibi deyiladi. Masalan, keltirilgan matritsalardan 1-si 2-tartibli 3-si esa uchinchi tartibli matritsa. Agar matritsaning satrlar soni ustunlar soniga teng bo`lmasa, u to`g`ri burchakli matritsa deb atalasi.
Masalan, 2-matritsa to`g`ri burchakli matritsa.
— satr matritsa,
— ustun matritsa.
Kvadrat matritsaning elementlaridan tuzilgan determinant matritsaning determinanti deyiladi.
Matritsani qisqacha bitta harf bilan belgilaymiz:
bu matritsalarning determinantlarini esa o`sha harflarni to`g`ri chiziqlar orasiga olamiz, ya`ni
.
Agar kvadrat matritsaning determinanti noldan farqli bo`lsa, u matritsa aynimagan, nolga teng bo`lsa, aynigan matritsa deyiladi.
Masalan, matritsa aynigan matritsa, chunki,
=12-12=0
—matritsa aynimagan, chunki,
2-§ Matritsaning tengligi. Matritsalar ustida amallar. Agar ikkita A va B matritsalarning satr va ustunlarsoni bir xil va mos elementlari o`zaro teng bo`lsa, u holda bu matritsalar o`zaro teng (A=B) matritsalar deyiladi:
matritsalar berilgan bo`lib, bo`lsa, A=B bo`ladi.
Matritsalarni qo`shish. Agar ikkita bir xil tartibli kvadrat matritsalar
berilgan bo`lsa, u holda ularning yig’indisi
bo`ladi.
Agar bir xil tartibli to`g`ri burchakli matritsalar berilgan bo`lsa, ularning yig`indisi ham xuddi shuningdek aniqlanadi.
