Dezinfektologiya

III. Deratizasiya. Növləri və metodları
Deratizasiya – yoluxucu (parazitar) xəstəliklrin törədicilərinin infeksiya 
mənbəyi sayılan, həmçinin böyük iqtisadi zərər yetirən gəmicilərlə mübarizədə 
həyata keçirilən tədbirlər kompleksidir. Gəmiricilər bütün dünyada geniş yayılaraq 
məməlilərin 40%-ni təşkil edir və bir çox yoluxucu xəstəliklərdə başlıca infeksiya 
mənbəyi və törədicilərin rezervuarları sayılırlar. Epidemioliji baxımdan təhlükəli 
olmasından əlavə, gəmiricilər həm də böyük iqtisadi zərər vurular. Deratizasiya taun, 
tulyaremiya, leptospirozlar, Kü qızdırması, hemorragik qızdırmalar və s. zamanı 
əksepidemik tədbirlərin mühüm hissəsidir.
Deratizasiyanın növləri və metodları: Deratizasiya tədbirləri kompleksinə 
profilaktik və qırıcılıq tədbirləri daxildir. Xəbərdaredici tədbirlər sinantrop 
gəmiricilərin yaşayış yerlərinə, qida məhsullarının saxlandığı anbarlara, xəstəzanalara 
və məktəbəqədər uşaq müəssisələrinə daxil olmağının qarşısının alınmasına 
yönəldilmişdir. Bu məqsədlə hər bir gəmirici növü üçün müxtəlif və spesefik 
tədbirlər həyata keçirilir, nəticədə onların qidalanması, yuvalaması və 
ya çoxalması üçün qeyri- əlverişli şərait yaradılır. 
Profilaktik tədbirlər - ümumi – sanitar, sanitar-texniki və aqrotexniki 
tədbirlərə bölünür.
Ümumi - sanitar tədbirlər - yaşayış, ticarət və sənaye yerlərində, həyətyanı 
ərazilərdə, tikinti meydançalarında təmizliyin qorunması ilə həyata keçirilir. Ümumi-
sanitar tədbirlərin məqsədi – qida məhsulları və qalıqlarının qəmiricilər üçün 
əlçatmaz olmasını təmin etməkdir. Bunun üçün onlar səmərəli şəkildə saxlanmalı, 
soyuducuların, zibil borularının sanitar vəziyyətikafi olmalı, zibil müntəzəm yığılmalı 
və kənarlaşdırılmalıdır. Bu zaman zibilliklərin düzgün yerləşdirilməsi, istismarı və 
saxlanması çox vacıbdir.
 
Sanitar-texniki tədbirlər - binaların, yaşayış yerlərinin əsaslı tikintisi və ya 
cari təmiri zamanı həyata keçirilir və gəmiricilərin binalara daxil olmasının qarşısını 
alan xüsusi tədbirlərin aparılmasını nəzərdə tutur. Ventelyasiya və digər dəliklər, 
zirzəmilərin pəncərələri, yer səthindən aaşağı səviyyədə yerləşən kyuklar məftil 
şəbəkə ilə örtülməlidir. Tunellərə girişlər və çıxışlar, sənaye müəssisəlrinin, ilk 
növbədə qida müəssisələrinin müxtəlif texniki qutuları də məftil şəbəkə ilə qorunur, 
ağac qapılar 50 sm hündürlüyündə dəmir təbəqə ilə örtülür. Soyuducu qurğular, 
elevatorlar, ərzaq anbarları və s. tikildikdə siçovulların daxil olmasına mane olacaq 
spesefik tələblərə riayət edilməlidir.

---

22