Dİl nöropsikolojiSİ Özlem ÖZTÜRK



Yüklə 446 b.
səhifə3/19
tarix18.04.2017
ölçüsü446 b.
#14409
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19

Son olarak bir diğer gecikmiş, negatif ERP bileşeni N400, alıcı dil fonksiyonlarıyla (receptive language function) ilgili bulunmuştur (cümlenin anlamını işleme, bir şeyle bağlantılandırma) (Connoly ve Phillips 1994; Nobre ve McCarthy 1994,1995).Çalışmalar, işitsel sunulan kelimelerin pasif algısı sırasında, anlamsal işlemenin (semantic processing) yerini frontal ve fronto-central beyin bölgelerinde belirlemiştir. Conoly ve Phillips (1994) örneğin, katılımcılara son kelimesi semantik açıdan uygun olan (yaşlı kadın gece kapıyı kilitledi gibi) ya da manasız (köpek kediyi kraliçeye kovaladı gibi) cümleler sunmuşlardır. Sadece anlamsız son kelime içeren cümlelerde, özellikle frontocentral bölgede N400 dalgası gözlemlemişlerdir. Bu bağlamda önerilen şudur ki; N400 bireylerin online ve sürekli/devam eden, mantıklı anlamı veren konuşma işlemelerinde bir bozukluğu yansıtır.



Bilingualizm, iki dilde yeterlik anlamına gelmektedir. İkinci dil, çocuklukta öğrenilmiş bir anadil veya sonradan öğrenilmiş bir dil olabilir. İki dilli işlemenin, tek dillide olduğu gibi sol hemisferle ilgili olduğu düşünülmektedir ama bazı araştırmacılar, sağ hemisferin ikinci dilin gelişimimde belki de sol hemisferden daha önemli olabileceğini ileri sürmektedirler. Buna örnek olarak da sağ hemisfer lezyonu olan iki dilli kişilerin, sol hemisferinde lezyon olanlara göre daha yüksek afazi göstermelerini vermektedirler. 

  • Bilingualizm, iki dilde yeterlik anlamına gelmektedir. İkinci dil, çocuklukta öğrenilmiş bir anadil veya sonradan öğrenilmiş bir dil olabilir. İki dilli işlemenin, tek dillide olduğu gibi sol hemisferle ilgili olduğu düşünülmektedir ama bazı araştırmacılar, sağ hemisferin ikinci dilin gelişimimde belki de sol hemisferden daha önemli olabileceğini ileri sürmektedirler. Buna örnek olarak da sağ hemisfer lezyonu olan iki dilli kişilerin, sol hemisferinde lezyon olanlara göre daha yüksek afazi göstermelerini vermektedirler. 

  • Buna rağmen nörolojik görüntüleme çalışmaları, iki dillilerde sol hemsiferin ilgisinin daha fazla olduğunu ve iki dili işleme sırasında benzer kortikal bölgelerin belki güçlendirilebileceğini öne sürmektedir. Mesela Fransızca ve İngilizce konuşanların incelendiği çalışmada, bu her iki dildeki dil görevlerinin performansının sol inferior korteksteki aktiviteyle ilgili olduğu bulunmuştur. Başka bir çalışmada da insanların yetişkinlikte öğrendikleri dille ilgili görevlerde performans gösterirken Broca alanının farklı kısımlarında aktivasyon olduğu ama çocuklukta öğrenenlerde olmadığı gözlenmiştir. Wernicke alanında ise farklı bir aktivasyon saptanmamıştır



Sağlıklı bireylerin beyinlerindeki dil fonksiyonlarıyla ilgili yapılan çalışmalar, ikinci bir ediniminde yaşın değil yeterliğin etkili olduğu yönündedir.

  • Sağlıklı bireylerin beyinlerindeki dil fonksiyonlarıyla ilgili yapılan çalışmalar, ikinci bir ediniminde yaşın değil yeterliğin etkili olduğu yönündedir.

  • Bu tür bulgular dört ya da daha fazla dil bilenlere de genişletilebilir. Breilmann ve arkadaşları (2004) altı tane dört veya fazla dil bilen katılımcıyla yaptıkları deneylerde fMRI kullanmışlardır. Bu deneyde katılımcıların görevi, sunulan kelimeye uygun fiili üretmektir. Mesela eğer kelime balıksa katılımcının cevabı yüzmek olmalıdır. Dört ya da beş dil bilen (İngilizce, Almanca,İtalyanca,Fransızca veya İspanyolca) katılımcılar bildikleri her dilde bu görevleri tamamlamışlardır. Önceki çalışmalardan da tahmin edilebilir ki bu görevler beynin sol kenarıyla ilgili olarak belirlenmiştir ama ilginç olarak bu aktivasyon en az yeterli düzeyde insanlarda daha aşikar olarak saptanmıştır. Bunun getirdiği öneri şudur: O dilde yeterli düzeydeki insanlar beyinleri daha az enerji harcar, üretim otomatiktir ve daha az bilişsel kaynak gerektirir. Eğer insanlar bir dilde yeterli değillerse o dili üretmek ve anlamak için daha fazla bir çabayla beraber daha fazla nöral kaynak gerekir.



ERP sonuçları, dili işlemenin erken duyusal evresinde normal ve yüksek yeterlik düzeyindeki dil kullanıcıları arasında farklılık göstermezken işlemenin sonraki aşamalarında anlamlı farklılıklar göstermiştir. Gecikmiş ERP dalga şekillerinin yüksek yeterlik gösteren yetişkinlerde frontal hemisfer bölgesinde daha kısa olduğu gözlenmiştir. Semantik işlemeyi ve duyulan sözcükteki bağlamsal işlemeyi yansıttığı düşünülen gecikmiş dalgaların şiddetinin yüksek düzeyde yeterli yetişkinlerde daha kısa olduğu ve bu grupta duyulan sözcükte daha az birbirine geçme olduğu saptanmıştır. Bu kişilerin yeterliğinin bağlamsal karar vermede daha kolaylık sağladığı düşünülmektedir. Çocuklar daha yüksek şiddetli gecikmiş ERP’lere sahiptir ve bu yüksek şiddetin yaşla birlikte azaldığı sanılmaktadır. İnsanla daha yeterli düzeyde dil kullanıcıları olduklarında harcamaya gerek duydukları zaman,efor daha az olur. 

  • ERP sonuçları, dili işlemenin erken duyusal evresinde normal ve yüksek yeterlik düzeyindeki dil kullanıcıları arasında farklılık göstermezken işlemenin sonraki aşamalarında anlamlı farklılıklar göstermiştir. Gecikmiş ERP dalga şekillerinin yüksek yeterlik gösteren yetişkinlerde frontal hemisfer bölgesinde daha kısa olduğu gözlenmiştir. Semantik işlemeyi ve duyulan sözcükteki bağlamsal işlemeyi yansıttığı düşünülen gecikmiş dalgaların şiddetinin yüksek düzeyde yeterli yetişkinlerde daha kısa olduğu ve bu grupta duyulan sözcükte daha az birbirine geçme olduğu saptanmıştır. Bu kişilerin yeterliğinin bağlamsal karar vermede daha kolaylık sağladığı düşünülmektedir. Çocuklar daha yüksek şiddetli gecikmiş ERP’lere sahiptir ve bu yüksek şiddetin yaşla birlikte azaldığı sanılmaktadır. İnsanla daha yeterli düzeyde dil kullanıcıları olduklarında harcamaya gerek duydukları zaman,efor daha az olur. 

  • Gözden geçirilen bulgular, konuşulan dile bağlı olmaksızın morfoloji,fonoloji ve yazımı ayıran evrensel konuşma alanlarının olduğunu öne sürmektedir. Bu aktivasyon derecelerinin edinim yaşından çok yeterliğe bağlı oldu düşünülmektedir ama bu çalışmalar direk tek dilliler karşılaştırmamış, iki dillilerde yürütülmüştür.




Yüklə 446 b.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin