2. Talaffuz hamda diksiyani sozlash Ha, ba’zi o ’qituvchilaming ovozi tabiatan berilgan. Biroq har qanday ovoz
maxsus mashqsiz vaqt o ’tishi jarayonida buzila boshlaydi. Har bir kishining ovozi
o’zigagina xos: kuchli qattiq va ohangdordir.
Ovoz apparati 3 qismdan:
generatorli, yenergetik, rezanotorlik xususiyatiga ega.
Ovoz generasiyasi ovoz tugunchalari og’iz bo’shlig’idagi to’siqlarda hosil
bo’ladi, natijada shovqinli tovushlar yuzaga keladi.
Rezanator tizimida xalqum, burun-xalqum, og’iz bo’shlig’i, nutq ritmi va
dinamik rivojlanishni ta’minlaydi.
Energetik tizimda tashqi nafas olish bilan bog’liq bo’lib, havo to’lqinlari va
miqdorini tashkil etadi, tovushning kelib chiqishiga sabab bo’ladi. Pedagog nutqi
kuchli, uzoq masofaga yetib boradigan o’zgaruvchan, diapazonli (ovoz hajmi), tembri
(ulug’lik, yorqinlik) bo’lishi talab etadi.
Maxsus ilmiy tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, past ovozda tushuntirish yuqori
ovozda nisbatan samaraliroq o’zlashtirilar ekan.
Ovoz buzilishlari 4 sababga ko’ra sodir bo’lishi aniqlangan:
1. Har kungi ovoz
zo’riqishi. 2. Ovoz apparatlarining
zaifligi. 3.
Gigiyena qoidalarini bilmaslik.
4. Ovoz apparatining
tug’ma zaifligi. Ovoz apparatining zo’riqishi natijasida ovozning buzilishi o ’qituvchilar orasida
50 % ni tashkil etadi - bu baland ovoz bilan gapirishning oqibatidir. O ’qituvchining
ovozini ehtiyot qilishi haqida
Abu Ali Ibn Sino “Tib qonunlari”da asarida shunday
yozadi: “Ovozni yo’qotmasiik, nafas olish organlarini ishdan chiqarmaslik uchun,
aw a lo o’qishni past ovoz bilan, keyinchalik esa asta-sekin kuchaytirish lozim, lekin
kuchli ovoz bilan o ’qish ham uzoq muddat davom etmasligi lozim” (316-b). U yana
davom etib yozadi: ’’Uzoq muddat davomida qattiq tovush juda xavflidir. Chunki
baqiriq ko’p miqdorda havoni ichga tortishni talab qilib, uzoq muddat tovush chiqarib
turish esa ko’p miqdordagi havoni tashqariga chiqarishni talab qiladi (bulaming har
ikkisi ham xavflidir)” - degan edi.
