Дисперс системлярдя агрегатив давамлылыг вя коагулйасийа

12.11. Peptidləşmə
Təzə (boş) çöküntünü peptizatorların köməyilə zola çevirirlər. Pepti­za­tor olaraq elektrolit məhlulundan, səthi-aktiv maddə məhlulundan və ya həlledicidən istifadə edilir. Təzə çöküntü dedikdə, yaşama müddətindən ası­lı olmayaraq hissəcikləri arasında dispersion mühit təbəqəsi olan çö­kün­tü başa düşülür. Yapıxmış çöküntüləri peptidləşmə yolu ilə dis­pers­ləş­dir­mək olmur. Peptidləşmə faktiki olaraq dispersləşmə olmayıb, mövcud ya­pıx­mamış hissəciklərin dezaqreqasiyasıdır.

Peptidləşmənin üç növü fərqləndirilir: 1) adsorbsiyon peptidləşmə; 2) dis­solyusion (və ya kimyəvi) peptidləşmə; 3) çöküntünün həlledicilə (dis­pers mühitlə) yuyulması.

Peptidləşmə üsulunun seçilməsi çöküntünün alınma üsulu və onun xas­sələrindən asılıdır. Peptidləşmənin nəticəsi həmişə hissəciklərin bir-bi­rin­dən qopması və dispers mühitin bütün həcmində bərabər paylanması ol­ma­lıdır. Tutaq ki, çətin həllolan Berlin abısı çöküntüsü reagentlərin ste­xi­o­met­rik nisbətində aşağıdakı reaksiya nəticəsində alınmışdır:

Reaksiya nəticəsində Berlin abısının boş çöküntüsü alı­nır, onun hissəciklərinin səthində ikiqat elektrik təbəqəsi olmur, çünki məh­lulda çöküntünün hissəciklərinin səthində seçici adsorbsiya olunan (Pa­net-Fayans qaydasına uyğun olaraq) və İET əmələ gətirən ionlar tələb olu­nan miqdardan azdır. Peptidləşmənin baş verməsi üçün çöküntünün his­sə­cik­lərinin səthində elektrostatik itələmə qüvvələri yaratmaq lazımdır ki, on­lar bir-birindən ayrılsın və məhlulun həcmində bərabər paylansın, yəni zol əmələ gətirsin.

Bunu adsorbsiyon peptidləşmə ilə həyata keçirmək olar, başqa sözlə, çö­küntünü tərkibində seçici adsorbsiya oluna bilən (peptizator - ion) elek­tro­­lit məhlulu ilə işləmək lazımdır. Peptizator – ionu olan elektrolit məhlulu ola­­raq və ya məhlulu götürmək olar. məh­lu­lun­da peptizator ionu, məhlulunda isə ionu­dur. Bu ionlardan hər biri kristallarında adsorbsiya olunub İET əmələ gətirə bilir. ionları adsorbsiya olunduqda çöküntünün his­sə­cik­ləri müsbət, ionları adsorbsiya olunduqda isə hissəciklər mən­fi yüklənir. Hər iki halda zol əmələ gəlir.

1. məhlulu ilə peptidləşmədə müsbət yüklü hissəcikləri olan ya­şıl rəngli zolu əmələ gəlir:

2. məhlulu ilə peptidləşmədə mənfi yüklü hissəcikləri olan tünd göy rəngli zolu əmələ gəlir: