Dissolyusiyon və ya kimyəvi peptidləşmə də hissəciklərinin səthində İET olmayan çöküntülərə tətbiq edilir. Bu metoddan hal-hazırda elektrolit – peptizator olmadıqda istifadə edilir. Bu üsulda filtr üzərində çöküntü az miqdar reagentlə işlənir. Reagent çöküntünün səth təbəqəsini həll edir və nəticədə çöküntünün qalan hissəsinin peptidləşməsi üçün müəyyən miqdar elektrolit əmələ gəlir. Məsələn, tutaq ki, çöküntüsü reagentlərin stexiometrik nisbətində aşağıdakı reaksiya üzrə alınır:
Elektrolit – peptizatorun əmələ gəlməsi üçün çöküntüsünü az miqdarda məhlulu ilə işləmək lazımdır. Bu halda aşağıdakı reaksiya baş verir:
Əmələ gələn dəmir 3- oksixlorid dissosiyasiya edərək peptizator rolu oynayır:
hissəcikləri ətrafında ionları İET əmələ gətirir, nəticədə aşağıdakı quruluşda mitselləri olan zol əmələ gəlir:
Əgər çöküntü reagentlərdən birinin böyük qatılıqlarında alınarsa, onda onları peptidləşdirmək üçün həlledici ilə yuma üsulundan istifadə edilir. Bu halda çöküntünün hissəciklərinin səthində IET sıxılmış halda olur, ona görə də hissəciklər arasında Kulon itələmə qüvvələri olmur. Elektrostatik itələmə qüvvəsinin yaranması üçün filtr kağızı üzərində çöküntü həlledici və ya dispers mühitlə yuyulur. Bu zaman elektrolitin çöküntüdəki əlavə miqdarı yuyulur və davamlı zol filtrdən keçir. Məsələn, çöküntünün yuyulmasından əvvəl zolunun mitselinin formulunu
çöküntü yuyulduqdan sonra isə
şəklində təsvir etmək olar. Kolloid hissəciklərin yükü ( +) itələmə qüvvələri yaradır və nəticədə kolloid məhlul yaranır.
V.Ostvald peptidləşmə prosesini öyrənərək bir sıra empirik qanunauyğunluqlar vermişdir. Bu qanunauyğunluqlara Ostvaldun çöküntülər qaydası deyilir. O, müəyyən etmişdir ki, çöküntünün müəyyən kütləsini peptidləşdirmək üçün elektrolit – peptizatorun müəyyən optimal qatılığı ( ) zəruridir. Bu hal peptidləşən çöküntünün kütləsinin ( ) peptizatorun qatılığından asılılığı qrafiki şəklində verilir (şəkil 12.10, a). Bu əyri maksimumdan keçir. Maksimum nöqtəsində götürülən çöküntünün miqdarı ilə elektrolitin qatılığı arasında optimal nisbət olur.
Elektrolitin optimal qatılığından böyük qiymətlərdə peptidləşmə zəifləyir və əks proses – koaqulyasiya və ya hissəciklərin aqreqasiyası gedir. Buna səbəb elektrolitin təsirilə İET-in sıxılmasıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, əgər peptizator olaraq SAM-dan istifadə olunarsa, onda onun optimal qatılığından böyük qiymətlərdə peptidləşmə zəifləmir.
Dostları ilə paylaş: |