Dvd-rom (digital video disk yoki digital versatile disk) – universal raqamli disk, video, audio va kompyuter formatidagi ma’lumotlar tashuvchisi. Bir tomonlama, bir qatlamli disklar 7 Gb

Tovush o’qish qurilmalari: 
• Bitta ovozli fayl o’qish qurilmasi – wav, mp3 va boshqa formatdagi ovozli faylni multimedia 
ilovaga qo’shish va uni qaytadan eshitish.
• Turli ovozli fayllarni o’qish qurilmasi – bitta ovozli fayl o’qish qurilmasiga o’xshash, lekin 
bajarish ketma ketligini o’zgartirish imkoniyati qo’shilgan holda.
• Virtual musiqa instrumentlari – haqiqiy musiqa instrumentlari imitasiyasi.
web uchun ilovalar: 
• Bannerlar – internetdagi reklama xarakteridagi tasvir yoki matn bloki. U reklama beruvchining 
Veb saytiga yoki mahsulot yoxud xizmat turi atroflicha bayon qilingan sahifalarga giper 
murojaatdan iborat. Bannerlar tashrifchilarni jalb etish uchun, imidjni shakllantirish yoki shu 
resursni siljitish uchun turli Internet resurslarda joylashtiriladi.
• Ma’lumot uzatish ilovalari (masalan, mehmonlar kitobi).
Multimediali mahsulot yaratish uchun ko’plab texnik instrumentlar mavjud. Yaratuvchi 
gipermatn sahifalarini yaratishda ishlatiladigan dasturni tanlab olishi kerak. To’liq funksional 
multimedia dasturlarini yaratishga imkon beruvchi bir qator kuchli multimedia yaratish vositalari 
mavjud. Macromedia Director, Macromedia Flash yoki Authoware Professional kabi paketlar 
yuqori darajadagi professonal va qimmat vositalar hisoblanadi, shu bilan birga FrontPage, 
mPower 4.0, HyperStudio 4.0 va Web Workshop Pro ularning oddiyroq va arzonroq analoglari 
hisoblanadi. PowerPoint va matn muharrirlari (masalan, Word) kabilardan ham chiziqli va 
chiziqsiz multimediali resurslar yaratishda foydalanish mumkin. Borland Delphi ham 
multimediali ilovalar ishlab chiqish vositasi hisoblanadi.
Sanab o’tilgan vositalar oson o’qish va tushunish mumkin bo’lgan to’liq hujjatlar bilan 
ta’minlangan. Albatta, yana ko’plab boshqa ishlab chiqish vositalari borki, sanalganlar o’rniga 
ulardan foydalanib ham bir xil natijaga erishish mumkin.

---

Hozirgi kunda multimedia ilovalari yaratish texnologiyalarini o’rgatuvchi avtomatlashtirilgan 
tizimlar juda kam, ularni topishning iloji ham yo’q. Ushbu mavzuda darslar, kitoblar va 
maqolalar to’plamiga ega bo’lgan Internet tarmog’i sahifalari ham shunday tizimlarga o’xshaydi. 
Bunday saytlarning asosiy qismi “Multimedia elementlari yaratish uchun flash darslari” yoki 
Macromedia Directorda multimedia yaratish” mavzulariga yo’naltirilgan.
34