Dvd-rom (digital video disk yoki digital versatile disk) – universal raqamli disk, video, audio va kompyuter formatidagi ma’lumotlar tashuvchisi. Bir tomonlama, bir qatlamli disklar 7 Gb

Capture 
(Захват). Bu bo‘limda namoyish
oynasida video, web-kamera orqali lavha yoki
videokassetada joylashgan film hosil bo’lib, bu videoni
navigatsiya yordamida boshqarish mumkin.
Edit 
(Правка). Bu bo‘limda videoepizodlarni
tahrirlash amalga oshirilib, kutubxonadagi tasvir yoki
videoepizodlar vaqt shkalasiga ko’chirib qo’yiladi.
Effect 
(Эффект). Bu bo‘limda videoepizodlarga
(rasm yoki video) va ularning orasiga har xil ko’rinish
dagi effekt turlari tanlanadi hamda o’rnatiladi.
Overlay 
(Наложение). Bu bo‘limda “tasvir
ichida tasvir” effekti qo’llanilib, bir videokadrda ikki
epizodni joylash imkoniyati mavjud.

---

Title 
(Титр). Bu bo‘limda videoepizod (rasm yoki video)larga titrlar, ya’ni tagso’z, izoh 
yozuvlar o’rnatiladi va uning turli ko’rinishlari (imkoniyatlari) tanlanadi.
Audio 
(Аудио). Bu bo‘limda ovoz yozish, ovozli yoki musiqiy fayllarni joylashtirish hamda 
ularni tahrirlash imkoniyati mavjud.
Share 
(Запись/Сохранить). Bu bo‘limda yaratilgan multimediali faylni, videoepizodni qaysi 
formatda va qayerga saqlash ishlari bajariladi.
46
2.2.2. Laboratoriya mashg‘ulotlarining ishlanmalari, tarqatma materiallar, ularni 
o‘tkazish va qo‘llash bo‘yicha metodik tavsiyanomalar 
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA`LIMI VAZIRLIGI
A.QODIRIY NOMLI JIZZAX DAVLAT
PEDAGOGIKA INSTITUTI
Informatika va axborot texnologiyasi
kafedrasi
"
Multimedia texnologiyalari"
fanidan
laboratoriya ishlarini bajarish uchun
U S L U B I Y K O’ R S A T M A
Jizzax- 2013
47
Ushbu uslubiy ko’rsatma O’zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash milliy dasturi, “Ta’lim 
to’g’risida”gi Qonuni, O’zbekiston Davlat ta’lim standarti bo’yicha bakalavrlar tayyorlash 
saviyasi va mazmuniga majburiy talablar hamda O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus 
ta’lim Vazirligining 2005 yil 30 sentyabrdagi 217-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan “Oliy ta’lim 
muassasalarida talabalar bilimini baholashning reyting tizimi to’g’risida muvaqqat Nizom” ga 
asosan tuzilgan.Bunda “Multimedia texnologiyalari” fanidan mustaqil tayyorlanish uchun 
laboratoriya mashg’ulotlarining mazmuni va bajarilish ketma-ketligi batafsil yoritilib berilgan.
Ushbu uslubiy ko’rsatma pedagogika institutlarining barcha ta’lim yo’nalishlari talabalariga 
mo’ljallangan.
Tuzuvchi: “Informatika va axborot texnologiyalari kafedrasi
o’qituvchisi Qarshiyev A A
Taqrizchilar: dots. Yusupov R.
dots. Botirov D.
Ushbu ma’ruza matni A.Qodiriy nomidagi Jizzax Davlat pedagogika instituti Ilmiy Kengashi 
tomonidan “___” __________ 2012 yilda tasdiqlangan.
© Abdulla Qodiriy nomidagi Jizzax Davlat pedagogika instituti
48
K I R I SH
Kompyuter texnikalari bilan amalga oshiriladigan laboratoriya mashg’ulotlarining maqsadi – 
tajribalar o’tkazish uchun malaka va ko’nikma hosil va zamonaviy texnikani har bir sohaga 
tadbiq eta bilishdir.Bu maqsadga erishish uchun har bir ishni bajarish jarayonida sizga qator 
masalalarni yechish:; berilgan ishdagi xodisalarning moxiyatini tushintirishga; tatqiq qilayotgan 
obyektning tavsifini berish,uni xarakterlash va uning o’ziga xos xususiyatlarini ko’rsatish; 
mazkur ishda qullanilayotgan dasturiy ta’minotlarni tanlash, ularning ishlash prinsiplarini 
mukammal o’rganish. Bu laboratoriya ishlarining tajriba natijalarini bajarish talabaga, 
kompyuter dasturlari bilan ishlash, laboratoriya natijalarini tahlil qilish, asoslangan xulosalar 
chiqarish va ish bo’yicha xisobot tuzishni o’rganish imkoniyatini beradi.
Bunday moxirlikka faqat uzliksiz, maqsad sari intiluvchan mehnat qilish natijasida va har bir 
tajribaga uylab, jiddiy munosabatda bulish natijasida erishish mumkin. Laboratoriya 
mashg’ulotlarining o’ziga xos xususiyati shundagi, boshqa o’quv mashqulotlaridan farqli u 
birinchi qadamdanoq sizni mustaqilligingizni talab qiladi, sekin-asta siz faqat laboratoriyadagina 

---

emas, balki uyda amalda to’liq va ongli faol ishingizga aylanishi kerak
Laboratoriya ishlarining tafsifida qo’yidagilar beriladi: birinchidan, o’rganilayotgan ishda 
uchraydigan hodisalar haqida qisqacha ma’lumot , ikkinchidan, ishda kerak bo’lgan asboblar 
haqida ma’lumot, uchinchidan laboratoriya ishini amalga oshirish usulining tafsifi, to’rtinchidan 
dasturiy ta’minotlarning ishlash imkoniyatlarini o’rganish, beshinchidan olingan natijalarga 
ishlov berish usullari va barcha laboratoriya ishlar uchun umumiy bo’lgan qo’yidagi konkret 
etaplar ketma-ketligini tarkibida saqlaydi, ya’ni:
1. Bajariladigan ishning maqsadini aniq ifodalab beradi;
2. Ishda qo’llanilayotgan dasturiy ta’minotlarning tahlili;
3. Laboratoriya ishlarini o’tgazishga oldindan tayyorgarlik, berilgan ishda qo’llaniladigan amaliy 
dasturni aniqlash,qo’yilgan masala ketma-ketligini aniqlash va ularni ifodalab berish, dastur 
formatlarini aniqlash;
4. Natijalarni aniq yozish, shartlarni qayd etish, olinishi kerak bo’lgan qiymatlarni yoki ro’y 
berishi mumkin bo’lgan xatoliklarni yo’qotish uchun dastur imkoniyatlarini chamalab ko’rish, 
olinaligan natijalarning ishonchlilik darajasini aniqlash;
5. Natijalarga dasturiy ishlov berish va xatoliklarni yetarli darajadagi aniqlik bilan baholash; 6. 
Ishlash ketma-ketliklarini tizimlashtirish va natijalarni umumlashtirish, jadvallar tuzish, grafiklar 
chizish, xulosalarni aniq ifoda qilish, ish haqida xisobotlar yozish;
Multimedia texnologiyalari fanini o’tilishi jarayonida talaba multimedia texnika va 
texnologiyalaridan foydalanish, dasturlarida ishlashni o’rganadi. Bu ko’rsatmada “Multimedia 
texnologiyalari” fanidan asosiy laboratoriya ishlarini bajarish uchun Microsoft Power Point va 
Macromedia Flash MX dasturlarida amalga oshiriladigan ishlarning ketma-ketliklari aniq 
misollar asosida tushuntirilgan.
Talaba laboratoriya ishlarini bajarish jarayonida qo’yidagi bilim, malaka va ko’nikmalarga ega 
bo’ladi:
1. Microsoft Power Point dasturi haqida asosiy tushunchalar
2. Microsoft Power Point dasturida ishlash ko’nikmasi
3. Microsoft Power Point dasturining boshqa dasturlar bilan ishlashi
4. Microsoft Power Point dasturida prezentasiyalarni yaratish
5. Macromedia Flash MX dasturining ishlash imkoniyatlari
6. Macromedia Flash MX dasturining oynalari
7. Macromedia Flash MX dasturining asosiy panellari
8. Ulead Videostudio 11 dasturida ovoz va videolar bilan ishlash
9. Ulead Videostudio 11 dasturida videoeffektlar va matnlar bilan ishlash
49