E ksport-im port bojlari orqali. U shbu yo‘nalishda davlat to m o
.5 . M oliya tizimi va uning bo‘g ‘inlariga tasnif
Yüklə 401,61 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
3 .5 . M oliya tizimi va uning bo‘g ‘inlariga tasnif
Iqtisodiy adabiyotda «moliya tizimi» tushunchasi ikki xil m a’noda talqin etiladi. Ulardan birinchisi asosan pul operatsiyalari bilan shu- g ‘ullanuvchi xo‘jalik subyektlari (tijorat banklari, investitsiya fondlari va konipaniyalari) faoliyatining yig‘indisidan iboratligini anglatadi. Ikkinchisi esa butun moliya munosabatlari tizimidan iboratliligini ang latadi, lekin bu «tizim» tushunchasi o ‘zaro bog'liqlikni bildiradi. Bunga asosan alohida olingan moliya munosabatlari, uning ishtirokchilari va b o ‘g‘inlariga vaholanki moliya tizimiga ta ’rif berish mumkin. Moliya tizimi — turli moliya munosabatlarining yig‘indisi hisoblanib, bu muno- sabatlar jarayonlarida xo ‘jalik yurituvchi subyektlar va davlatning pul m ablag'lari jam g'arm alari turli shakllar h a m d a usullar yordam ida shakllanadi, taqsimlanadi va sarflanadi. Moliya tizimini moliya munosabatlari ishtirokchilarining o ‘ziga xos xususiyatiga asosan 4-ch izm ad a ko'rish mumkin. C hizm adan ko‘rinib turibdiki, moliya tizimi ikki asosiy va o'zaro bog‘langan b o ‘g‘inostidan iborat. Birinchisiga, markazlashgan moliya kirib, u iqtisodiyot m iqyosida kengaytirilgan ishlab chiqarishning ehtiyojlarini vajam iyat aholisining ijtimoiy guruhlarini ijtimoiy himoya qilish uch u n kerakli moliya mablag‘lari bilan t a ’minlash vazifasini amalga oshiradi. Ikkinchisiga xo'jalik subyektlarining moliyasi kirib, u alohida olingan subyektlarning ishlab chiqarish jarayonlarini pul mablagMari bilan t a ’m inlashni amalga oshiradi. M oliya tizim ining m arkazlashm agan moliya b o ‘g ‘inosti moliya tizimining asosi hisoblanadi, chunki xo‘jalik subyektlarining moliyasida, y a ’ni asosan moddiy ishlab chiqarish sohasida moliya resursiarining asosiy qismi shakllanadi. X o ‘jalik subyektlarining moliyasi, moliya tizim ining bo‘g‘ini sifatida m amlakatdagi pul mablag'lari jaing‘ar- m alarining manbayi hisoblangan milliy d aro m ad yaratiladi. Shuni |