E. M. MƏMMƏdov

3.3.Yarımstansiyaların elektrik avadanlıqları və aparatları. 

 Güc transformatorların seçilməsi 

 

 

Elektrik sistemlərinin yarımstansiyalarda quraşdırılan avadanlıqlar və aparatlar 

aşağıdakılardır. 

1)  Güc transformatorları. 

T,

T

 

2)  Gərginlik və cərəyan transformatorları.

 

TV,  

 TA

 

---

~ 37 ~ 

 

3)  Reaktorlar.

 LR 

4)  Sabit cərəyan yarımstansiyalarında düzləndirici qurğular. 

 

  VD

 

5)  Süzgəc qurğuları. 

 

6)  Yüksək gərginlikli dəyişən cərəyan açarları.

 

 

Q

 

7)  Sabit cərəyan tezişədüşən açarlar. 

 

  

QF

 

8)  Qoruyucular.

 

 

FU

 

9)  Elektrik boşaldıcıları.

 

  

FV

 

10)  Reaktiv gücü kompensasiya qurğuları. 

 

CB

 

11)  Xüsusi sərfiyyat transformatorları. 

12)  Ayırıcılar.

 

 

 QS

 

13)  Aralayıcılar. 

 

QR

 

14)  Qısaqapayıcılar.

 

  QN

 

15)  Müxtəlif təyinatlı ölçü cihazları. 

 

, 

 , 

 , 

 

 

 

  Güc transformatorları yarımstansiyanın əsas avadaanlıqlarıdır və bir gərginlikli 

elektrik enerjisini digər gərginlikli elektrik enerjisinə çevrilməsinə xidmət edən 

elektrik qurğusudur. 

  Gərginlik  transformatorları  yarımstansiyanın  yüksək  gərginlik  tərəfində 

gərginliyi  ölçmək  və  rele  mühafizəsinin  gərginlik  dolaqlarını  qidalandıran 

transformatorlardır. 

  Cərəyan  transformatorları  yüksək  gərginlik  tərəfdə  cərəyanı  ölçmək  və  rele 

mühafizəsinin cərəyan dolaqlarını qidalandıran transformatorlardır. 

  Xüsusi  sərfiyyat  transformatorları  yarımstansiaynın  xüsusi  enerji  tələbatını 

ödəmək üçün istifadə olunan transformatorlardır. 

  Reaktorlarlar qısaqapanma cərayanlarını məhdudlaşdıran avadanlıqlardır. 

  Düzləndirici qurğular sabit cərəyan dartı yarımstansiyalarında transformatorlar 

vasitəsi  ilə  alçaldılan  gərginliyi  sabit  cərəyan  enerjisinə  çevirən  elektrik 

qurğusudur. 

  Süzgəc  qurğuları  induktivlik  və  tutumdan  yığılan  elektrik  qurğusu  olaraq  

düzləndiricilərdən sonra yüksək gərginlik harmonikalarını hamarlayan elektrik 

qurğusudur. 

  Yüksək  gərginlikli  dəyişən  cərəyan  açarları  istənilən  rejimdə  dövrəni  açıb 

qapamaq  və  qısaqapanma  zamanı  avtomatik  açmaq  üçün  istifadə  olunan 

elektrik aparatıdır. 

  Ayırıcılar  cərəyansız  və  ya  az  cərəyanlı  dövrələri  açmaq  üçün  yəni  gözlə 

görünən arakəsmə yaratmaq üçün istifadə olunan elektrik aparatıdır. 

---

~ 38 ~ 

 

  Qısaqapayıcılar    dövrədə  süni  qısaqapanma  yaratmaq  üçünistifadə  olunur. 

Aralayıcılar  isə  bundan  sonra  dövrəni  avtomatik  açmaq  üçün  istifadə  olunan 

elektrik aparatlarıdır. 

  Qoruyucular  alçaq  və  yüksək  gərginlikli  dövrələrdə  artıq  yüklənmədən  və 

qısaqapanmadan mühafizə edən aparatlardır. 

  Sabit  cərəyan  tezişədüşən  açarları  sabit  cərəyan  dövrələrində  dövrəni  açıb 

qapamaq və qısaqapanma zamanı avtomatik açmaq üçündür.  

  Elektrik  boşaldıcıları  ifrat  gərginlikdən  mühafizə    üçün  istifadə  olunan 

avadanlıqlardır. 

  Reaktiv  güc  kompensasiya  qurğuları  yarımstansiyada  və  ümumilikdə  elektrik 

sistemində reaktiv gücün kompensasiyasına xidmət edir. 

  Müxtəlif  təyinatlı  ölçü  cihazları  yarımstansiyada  alçaq  gərginlik  tərəfdə 

elektrik parametrlərinin ölçülməsinə xidmət edir. 

Elektrik yarımstansiyalarında quraşdırılan güc transformatorlarının gücü aşağıdakı 

şərtlərə əsasən seçilir: 

1)  Bir  transformatorlu  yarımstansiyada:-  Bu  halda  transformatorun  nominal 

gücü aşağıdakı şərtə əsasən seçilir: 

 

 

2)  İki transformatorlu yarımstansiyalarda:- Bir transformatorun nominal yükü 

aşağıdakı şərtə əsasən şeçilir: 

 

 

Burada 

beş illik hesabat müddət ərzində yarımstansiyanın maksimal yəni ən 

böyük  gücüdür. 

işlədicilərin  tərkibindəki  1-ci  və  2-ci  kateqoriyalı 

istehlakçıların  ümumi  yükdə  iştirak  əmsalıdır.  Əksər  hallarda 

  götürülür. 

qiyməti  1.4  götürülür.  Yarımstansiyada  n-  sayda  transformator  quraşdırıldığı 

halda 1-taransformatorun nominal gücü aşağıdakı şərtə əsasən seçilir: