E. M. MƏMMƏdov

5.2. Zavoddaxili şəbəkələrdə elektrik enerjisinin nəql olunması 

Sənaye  müəssisələrinin  gərginliyi  1  kV-dan  çox  olan  şəbəkələrində  elektrik 

enerjisinin paylanması kabel və hava xətlərinin, həmçinin cərəyannaqillərin köməyi 

ilə  həyata  keçirilir.  Bu  və  ya  digər  variantın  seçilməsi  yüklərin  yerləşməsindən, 

ərazidəki 

tikililərin 

sıxlığından, 

texnoloji, 

santexniki 

və 

nəqliyyat 

kommunikasiyalarının  çoxluğundan,  yeraltı  suların  səviyyəsi  və  aqressivliyindən, 

havanın çirklənmə dərəcəsindən, buzlaşma rayonundan asılıdır. 

Elektrik  enerjisinin  ötürülməsi  üçün  bir  və  ya  bir  neçə  paralel  kabeldən  ibarət 

qurğuya  (birləşdirici,  tutucu,  sonluq  muftaları  və  bərkidici  detallar  daxil  olmaqla) 

kabel xətti (KX) deyilir. Belə kabellərin xidmət müddəti bir qayda olaraq 25 ildən az 

olmur. 

Yüksək gərginlikli kabellərə 6-110 kV-luq kabellər daxildir. Belə kabellər plastik, 

hopdurulmuş kağız izolyasiyalı, yağla doldurulmuş və başqa şəkillərdə olur. 

Zavoddaxili elektrik təchizatında kabellərin müxtəlif çəkiliş üsulları tətbiq olunur: 

yeraltı xəndəklərdə kabel kanallarında, tunellərdə) və estakadalarda 

Hava  xətləri  (HX)  izolə  olunmamış  naqillərlə  yerinə  ytirilir.  Onlar  açıq  havada 

yerləşdirilir, izolyator və armaturların köməyi ilə dayaqlara bərkidilir. Ağac, dəmir-

beton və ya dəmir dayaqlardan istifadə olunur. 

HX-lər  mis,  alüminium  və  poladalüminium  naqillərlə  yerinə  yetirilir.  AC 

---

~ 47 ~ 

 

markalı poladalüminium naqillər daha geniş tətbiq olunur. 

Sənaye  müəssisələrində  1-2  km  uzaqlıqda  olan  1500-6000  A  cərəyanlı  böyük 

enerji  tutumuna  malik  işlədicilərin  magistral  qidalanması  üçün  6-35  kV-luq 

cərəyannaqillər  tətbiq  olunur.  Bir  qayda  olaraq  onlar  ikidövrəli  şəkildə  yerinə 

yetirilir. 1 kV-a qədər gərginlikli cərəyannaqilləri şinnaqillər adlanır.