E. N. Lutfullayev, Z. N. Normurodov

KISLORODNING XOSSALARI
1 .T e m ir q o sh iq c h a g a o ltin g u g u rtn in g n o ‘x atd e k b o ‘- 
lak ch asin i oling. M o ‘rili shkafda gaz gorelkasi alangasid a 
y o n d iring . Y o n ay o tg an o ltin g u g u rt alangasi rangiga va 
o ‘lc h a m ig a a h a m iy a t b erin g . Y o n ay o tgan o ltin g u g u rtn i 
kislorodli b a n k ag a tu sh irin g . O ltin g u g u rtn i k islo ro d d a va 
havoda yo n ish in i izohlang. Reaksiya tenglam asini yozing.
2. T em ir qoshiqchaga b ir b o 'lak ch a yog 'och ko‘m iridan 
soling, alan g ada q izdirin g va kislorodli b an kag a tushiring. 
K o 'm irn in g k islo ro d d a y o n ish id a q an d ay o ‘zgarish k u za- 
tilad i?
3. T e m ir q o sh iq ch ag a oz m iq d o rd a qizil fosfor o lin ib , 
gaz gorelkasi alan gasida y o n d irilad i va kislorodli bankaga 
tushiriladi. Bu yerda h am fosforning havoda va kislorodda 
yonishiga ah am iy at bering. Fosfor yonib b o ‘lgan dan keyin 
idish o g ‘zini m ah k a m la n g va hosil bo*‘lgan m ah su lo tn i 
suvda erib ketishi u c h u n yaxshilab chayqang. Qizil va k o ‘k 
lakm us q o g 'o z i b ila n fosfo rn in g y o n ish i n a tija sid a hosil 
b o ‘lgan oksid eritm asini sinab faffin g. Mima uchun lakm us 
ran gi o ‘zgaradi? H osil b o ‘lgan fosfor oksidi o k sid larn in g
qaysi tu rig a kiradi? 0 ‘tkazilg an tajrib a la r asosida kislo- 
ro d n in g x o ssa la ri t o ‘g ‘ris id a q a n d a y x u lo sag a k elish
m um kin? 0 ‘tkazilgan reaksiyalarning tenglam alarini yozing. 
I n d ik a to r q an d ay tusga kiradi? X uddi sh u n d ay tajrib an i 
k o ‘m ir (p ista k o ‘m iri) b ila n h a m b ajarin g va tegishli 
x u lo sa la r ch iq arin g .
4. N atriy nin g kislorodda yonishi
44

---

Kattaligi gugurt kallagidek keladigan kichkinagina natriy 
b o ‘lak ch asin i o k sid p a rd a d a n to zalab , te m ir q o shiqchaga 
soling va gaz g o relka alan g asid a o h ista qizdiring. S o ‘ngra 
u n i k islo ro d t o ‘ld irilg a n b a n k a g a k iritin g va sh id d a tli 
y o n ish in i kuzating. Q o sh iq c h ad a hosil b o ‘lgan oq kristalli 
m o d d a n i d istillan g a n suvli sta k a n c h ag a b o tirin g va 1—2 
tom chi fenolftalein eritm asidan tom izing. N im a kuzatiladi? 
R eaksiya ten g la m a larin i yozing. K eyingi ikkita tajrib ad a 
k u z a tilg a n n a tija la rn i q uyidagi jad valg a yozing.
Eritma tarkibi
Indikator qog’ozining 
rangi
Eritmaning 
pH qiymati